Kleuterklas vrijeschool
Vrijeschool

De vrijekleuterklas

Welkom op deze inspiratiepagina voor de kleuterklas. Op deze pagina zal je een steeds uitgebreider pallet vinden van tekst, beeld, tips, ideetjes, overzichtjes en meer voor het kleuteronderwijs op de vrijeschool. Je vindt eerst een algemeen beeld van de kleuter en de vrijekleuterklas, daarna volgt een hoop inspiratie voor ouders thuis en voor leerkrachten in de kleuterklas.

Veel plezier met het opdoen van inspiratie en hou deze pagina in de gaten om allerlei nieuwtjes die zullen volgen niet te missen!

Het kleine kind

Kindje aan het spelenIn de eerste 7 jaren, van baby tot schoolkind maakt het fysieke lijf van een kind een ongelooflijke ontwikkeling door. Alle energie gaat die eerste jaren naar het lijfelijke groot worden, het behouden van de lichaamstemperatuur, het verteren van vast voedsel, het leren lopen, het leren spreken, de ontwikkeling van het zenuwstelsel, klimmen, dansen, zingen….  Nooit in het het leven groeit een mens fysiek zo hard als in deze fase en het zijn allemaal processen die het lichaam onbewust of al nabootsend leert. Het kleine kind is nog één geheel met de wereld om het kind heen. De invloeden van buitenaf hebben nog grote invloed op het kind in ontwikkeling. Alles wat het kind via de zintuigen waarneemt, wordt opgenomen. Als ouder en begeleider die eerste jaren heb je daarom een belangrijke rol. Jij bent het voorbeeld en het kleine kind bootst je na; je woorden, je daden en zelf de intentie achter wat je doet en wat je zegt wordt opgezogen door het kleine kind.

Om een kind in deze fase het beste te kunnen begeleiden is het prettig als een kind zich geborgen weet in een wereld van goedheid. In de meest liefdevolle, positieve, vertrouwde omgeving die de ouders of verzorgers kunnen creëren en realiseren. Het levenslichaam van het kind is nog volledig in dienst van het fysieke lichaam en daarom is het kind afhankelijk van onze omhullende levenskrachten. Wij bieden een ritmisch verloop van de dag, de week en het jaar. Wij zorgen ervoor dat een kind voldoende tot rust kan komen en genoeg slaap krijgt. Wij zorgen voor het kind als het ziek is. Wij zorgen voor gezonde voeding en voor grenzen, voor ruimte en tijd om het kind in vrijheid te laten spelen zodat het zich gezond kan ontwikkelen.

De vrijekleuterklas

VrijekleuterklasKleuters op een vrijeschool mogen nog echt kleuter zijn. Een belangrijk deel van de dag bestaat uit spelen, men noemt dat het vrijespel. Het volledig in je fantasie kunnen opgaan is een vaardigheid die alleen voor kinderen tot een jaar of 7 is weggelegd. Het is de basis van de scheppingskracht van de mens. Nooit meer in een mensenleven zal een mens deze kracht nog zo kunnen benutten als in deze fase. De fantasievolle scheppingskracht is dus een schat voor het leven, die in de tijd dat het kind nog klein is gekoesterd mag worden. Vrij mogen spelen legt het fundament voor een gezonde, algehele ontwikkeling. Het is het echte leven dat het kind naspeelt, vervlochten met innerlijke 'droom'beelden. In dat spel leert het kind omgaan met grote thema’s zoals verdriet, blijdschap, dood en leven. Vrij kinderspel is niet doen alsof, het is echt. En daardoor kan het kind indrukken verwerken en zich letterlijk gezond spelen.

Vrij spel

In zandbak vrijeschoolTijdens het vrije spel mogen de kinderen o.a. spelen met zand en water, bouwen ze hutten van kisten, planken, stoelen, bankjes en doeken, maken ze prachtige kunstwerken van allerlei materiaal, spelen ze verhalen uit met houten dieren, poppen, stenen en allerlei lapjes, spelen ze rollen na bij het spel in verschillende huisjes en worden er hoge torens van blokken en kapla gebouwd. En natuurlijk wordt er ook elke dag buiten gespeeld of gewandeld.

Het waarnemen en het actieve doen zijn in deze fase in grote verbondenheid. Dat wat in de wereld waargenomen wordt, zet het innerlijk (de ziel) in beweging. Niet door de verbale input komt het kind met de wereld in verbinding, maar door het aldoor actieve werken. De ervaring wordt omgezet en in het spel opnieuw gevormd. Door het vrije spel leert het kind zichzelf in samenhang met de wereld kennen en het kind is de schepper van een nieuwe, eigen wereld. Het kind leert de grote mensen wereld vrij van oordelen kennen, een wereld van taal, natuurkundige wetten, materialen, vormen, kleuren en elementen uit de natuur.

Jaarfeesten

Omdat een jong kind nog sterk met de natuur verbonden is, wordt in de vrijekleuterklassen het beleven van de seizoenen heel belangrijk gevonden. Jaarfeesten geven kinderen een ritmisch houvast aan de tijd. Liedjes, spelletjes, verhalen, knutselactiviteiten e.d. hebben bijna altijd een relatie met het seizoen van dat moment. Jaarfeesten zijn in de kleuterklas natuurfeesten. Er wordt naar een feest toegeleefd, het feest is een hoogtepunt, het klinkt nog even uit en dan wordt de overgang naar het volgende feest gemaakt. En zo ga je in kleuterklas meelevend met de seizoenen van feest naar feest. En het volgende jaar? Dan begint alles weer overnieuw. Dit geeft een kind vertrouwen in de wereld om hem heen.

Leestips:
Jaarfeesten - een overzicht
Intercultureel vrijeschoolonderwijs

Ritme

Kleuterklas VrijeschoolOok in het verloop van de dag in een kleuterklas is ritme terug te vinden. De dagen in de kleuterklas verlopen voorspelbaar en geordend. Ieder kleuterklas heeft een eigen ritme en volgorde van activiteiten. Door herhaling en het opbouwen van goede gewoontes weten de kinderen waar ze aan toe zijn, hierdoor voelen zij zich veilig en geborgen in de groep. Ook speciale momenten zoals verjaardagen hebben hun eigen rituelen en gewoontes met liederen, tradities en verhalen.

Het dagritme brengt afwisseling in gezamenlijk en vrije activiteiten, in beweging en rust, er zijn momenten waarop het kind gericht is op de leerkracht en er zijn momenten waarop het kind zelfbepalend bezig mag zijn. Er zijn momenten dat er in de kring wordt gezeten, aan tafel wordt gewerkt of vrij door de klas kan worden gelopen. Nadat de ouders afscheid hebben genomen, begint in veel klassen de dag in de kring met een ochtendspreuk en kringspelen of een ochtendspel. Er zijn ook klassen die direct na het binnenkomen beginnen met het vrije spel.

In de week heeft iedere dag zijn eigen ‘kleur’ door steeds terugkerende activiteiten, bijvoorbeeld: maandag schilderdag, dinsdag bakdag, woensdag tekendag, donderdag wandeldag en vrijdag knutseldag.

Leestips:
Diversiteit op de vrijeschool

Kleuterklas inspiratie

Boekentips

1. De vrijekleuterklas van Loïs Eijgenraam
2. Spel, spelen en speelgoed van Loïs Eijgenraam
3. De eerste zeven jaar van Edmond Schoorel
4. Alle boeken van Hennie de Gans-Wiggelmans

Social Media

Op Facebook vind je verschillende groepen en mensen die inspiratie over de vrijkleuterklas delen.
1. Vrijeschool kleuterleerkrachten
2. Peuter & kleuterleerkrachten Vrijeschool
3. Juf Dieuwke

Op Instagram is een heel aantal leerkrachten actief met het delen van de rijkdom uit de kleuterklas.
1. Antropoanne
2. Kleuterjuf Anouk
3. Juffie Helge
4. Anjakindergarten
5. Waldorfdwarf
6. Nicole en Inge
7. Vrijeschool Kleutermeester
8. Juf Greetjes kleuters
9. Kleuterklas Mareland
10. Kleuterjuf Maaike
11. De vrijespeelklas Den Haag

Meer online inspiratietips: Vrijeschool online

Liederen

1. vrijeschoolliederen.nl
2.
Handgebarenliedjes en spelletjes voor het jonge kind.
3.
Vrijeschoolliederen (Facebookgroep)
4. Antroposofische liedjes voor het jonge kind (Facebook)
5. Juffie Margo van Schie deelt liedjes en versjes
6. Juffen Nicole en Inge delen zoveel leuks.

Juf Dieuwke

Deze, inmiddels gepensioneerde, kleuterjuf deelt een prachtige verzameling inspiratie voor gedurende de seizoenen en de jaarfeesten. Klik op de onderstaande linkjes voor liedjes, toneelstukjes, versjes, verhalen en beelden passende bij het seizoen en de jaarfeesten.

Het gouden web (Michaël)
November
Sint Maarten
De sterrendaalders
Sinterklaas
Advent
Kerst
Driekoningen
Maria-Lichtmis

Anne Schol

Anne is docent kleuterpedagogiek op de Vrijeschoolpabo in Leiden. Ook verzorgt zij de Basiscursus Vrijeschool Onderwijs Kleuters voor kleuterleerkrachten die op een vrijeschool (willen) werken en verdieping zoeken. Anne heeft een schat aan inspiratie voor de kleuterklas.

Op het YouTubekanaal van Waldorf Inspiration deelde zij filmpjes met liedjes en handgebarenspelletjes voor in de kleuterklas. Hieronder haar inspiratie voor de ochtendspelen in de kring.

Ochtendspel Appeloogst
Ochtendspel herfst
Ochtendspel winter
Ochtendspel Wortelkindjes
Ochtendspel Vogels (lente/zomer)
Ochtendspel boerderij (mei)

Antropoanne Inspiratie voor het jonge kind

Leestip: Een vrijekleuterklas in het bos

Andere inspiratie

1. Mooie verhalen en boeken voor bij de jaarfeesten/seizoenen
2. Podcast - Early Childhood

Schoolrijpheid - De overgang naar de eerste klas

De Vrije School Den Haag vertelt op hun site: "De overgang van de kleuterklas naar de eerste klas is een belangrijk moment. Vanaf dat de kleuter als dromerige 4-jarige de kleuterklas binnenkwam is hij nauwgezet gevolgd in zijn ontwikkeling door de kleuterleerkracht en de ouders. Er breekt nu een nieuwe fase in de ontwikkeling aan.

Aan het einde van de kleutertijd heeft het kind vele stappen gezet en is uitgegroeid tot een taakgerichte oudste kleuter. De oudste kleuter is nu groot en voert graag extra taakjes en gerichte opdrachten uit. Er worden extra projecten buiten de klas aangeboden in de vorm van timmeren en ‘gezongen spel’. Een nieuwe fase wordt ingeluid, het kind is rijp om gericht de wereld in zich op te nemen, om te gaan leren.

Om de stap tot leren te kunnen zetten moet aan een aantal voorwaarden worden voldaan. Hiervoor kijken we heel bewust naar een aantal verschillende gebieden: de taalontwikkeling, de rekenontwikkeling, de grof- en fijn motorische ontwikkeling en de sociaal/emotionele ontwikkeling. Er wordt gekeken hoe het kind fysiek is gegroeid, wat het laat zien met de tandenwisseling en wat het laat zien in tekeningen en in het eigen fantasiespel.

Op de meeste scholen wordt samen met de ouders, de kleuterleerkracht en het zorgteam, bestaande uit de intern begeleider, de euritmietherapeut de remedial teacher, gekeken naar de leerrijpheid van de grote kleuter. Na observatie en zorgvuldig overleg wordt er een besluit genomen. Het komt voor dat, in goed overleg met de ouders, besloten wordt dat een kind een 'koningsjaar ' - een jaar langer in de kleuterklas blijft. Er wordt dan nauw gekeken naar wat een kind nog kan ontwikkelen tijdens dit jaar om vervolgens goed onderlegd aan de eerste klas te kunnen beginnen."

Leestip: Hoogbegaafdheid op de vrijeschool

Vrijeschoolonderwijs

Vrijeschoolonderwijs WaldorfHet onderwijs op vrijescholen is gebaseerd op de opvattingen van Rudolf Steiner, de grondlegger van het antroposofie. In 1919 werd de eerste school, in samenwerking met Steiner, opgericht door Emil Molt, de directeur van de Waldorf Astoria sigarettenfabriek in Stuttgart. Deze eerste vrijeschool werd Freie Waldorfschule genoemd. Vrij stond op dat moment voor 'vrij van overheidsbemoeienis',

Leestip: Veelgestelde gestelde vragen over de vrijeschool.

De eerste Nederlandse vrijeschool werd in 1923 in Den Haag geopend. Van daaruit is de vrijeschoolbeweging ontstaan in Nederland. De vrijeschool wordt ook wel Waldorfschool genoemd of Steinerschool. De betekenis is het zelfde.

Bij vrijeschoolonderwijs staat de persoonlijke ontwikkeling van het kind centraal. Dit betekent dat kinderen volop de kans krijgen om hun eigen talenten te ontdekken en te ontwikkelen - met hoofd, hart en handen.

Meer lezen

Veelgestelde vragen bij vrijeschool De driestroom in ‘s-Hertogenbosch
Een prachtig kleuterklasdocument van Vrijeschool Rafaël in Almere

Laat een antwoord achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Ontdek meer van Waldorf Inspiration

Abonneer je nu om meer te lezen en toegang te krijgen tot het volledige archief.

Lees verder