Sint Lucia

Wanneer de donkere wintermaanden hun intreden hebben gedaan en de dagen steeds korter worden, breekt ook een tijd van licht en hoop aan. De wereld is gehuld in een zachte, winterse schemering waarin het licht vroeg verdwijnt en de nachten eindeloos lijken. In deze tijd van het jaar ontwaakt een oude traditie: het feest van Sint Lucia. Het is een bijzondere traditie, diepgeworteld in de Scandinavische cultuur. Hoewel midwinter officieel pas op 21 december valt, wordt dit feest van het licht al op 13 december gevierd, zoals dat ooit gebruikelijk was in de Juliaanse kalender omdat op dat moment de winterzonnewende plaatsvond. Het licht van Lucia symboliseert de overwinning van hoop op de nacht en herinnert ons aan de kracht van het innerlijke licht.

Je leest een gastblog van Indra Vanhoenacker @indra.crafts in samenwerking met mij @waldorfinspiration.
Het plaatje bovenaan dit artikel is een wolschilderij van Toverlux ✨

Legende

Het feest vindt zijn oorsprong in de legende van Sint Lucia, een jonge vrouw uit Syracuse op het eiland Sicilië. Ze werd geboren rond het jaar 283. Lucia staat bekend als beschermheilige van blinden en mensen met oogziekten. Volgens de verhalen bracht zij tijdens de vervolging van christenen voedsel naar degenen die zich in donkere catacomben verborgen. Om haar handen vrij te houden voor het dragen van voedsel, droeg ze een kroon van kaarsen op haar hoofd. Het einde van haar leven is gruwelijk omdat ze weigerde haar geloof op te geven. Ze stierf als martelares. De naam Lucia is afgeleid van het Latijnse woord lux, wat "licht" betekent. Haar zelfopoffering en de lichtgevende hoop die zij bracht, inspireren ons tot op de dag van vandaag.

Tradities

In veel Scandinavische gezinnen komt de legende van Lucia op 13 december tot leven, wanneer de oudste dochter in het gezin de rol van Lucia op zich neemt. In alle vroegte, nog voor zonsopgang, trekt zij een witte jurk aan als symbool van zuiverheid, met een rode sjerp om haar middel die verwijst naar het martelaarschap van Lucia. Op haar hoofd draagt ze een kroon van kaarsen, net zoals in het verhaal van de heilige. Met een dienblad vol lekkernijen – waaronder de iconische saffraanbroodjes lussekatter – wekt zij de rest van het gezin. Het zachte licht van de kaarsen en de geur van versgebakken brood brengen warmte in huis, terwijl de kou buiten blijft.

Ook in Italië wordt het feest van Santa Lucia gevierd in de nacht van 12 op 13 december. Volgens de traditie brengt Santa Lucia dan snoep en kleine cadeautjes voor kinderen, die ze op de vensterbank of in hun schoenen vinden. De kinderen laten vaak lekkernijen en hooi achter voor haar en haar ezel. In Italië wordt op Lucia-dag traditioneel Torrone dei Poveri (armen-nougat) geserveerd, een zoete lekkernij gemaakt van kikkererwten en suiker.

Lucia-processie

Naast de intieme viering binnen gezinnen, vindt in veel dorpen, steden en scholen ook een Lucia-processie plaats. Een meisje wordt gekozen om de rol van Lucia te spelen en leidt de optocht in een witte jurk met kroon. Ze wordt vergezeld door een groep meisjes en jongens, bekend als Lucia-bruiden en sterrenjongens. De meisjes dragen witte jurken en kaarsen, terwijl de sterrenjongens witte gewaden en puntige hoeden met een ster erop dragen. Samen trekken zij door kerken, scholen of straten, zingend en licht verspreidend. Het bekende Lucialied, dat tijdens deze processies wordt gezongen, draagt bij aan de serene en betoverende sfeer.

Ook op vrijescholen zie je af en toe de traditie van de lichtdraagster in de vroege ochtend van de 13de december. Het wordt meestal klein gevierd, in een tijd waar sowieso al veel feesten zijn is het natuurlijk goed om keuzes te maken. Een kind brengt luciabroodjes rond en er wordt samen gezonden.

Lichtdragers

Net zoals de natuur zich voorbereidt op een nieuwe cyclus, nodigt Santa Lucia ons uit om ons innerlijke licht te laten groeien. Haar verhaal, waarin zij niet alleen licht maar ook voedsel en hoop bracht naar mensen in nood, is een herinnering aan de kracht van geven, zelfs wanneer alles om ons heen donker lijkt. Met Santa Lucia vieren we het licht dat, ondanks de duisternis, altijd in ons en om ons heen aanwezig blijft. Laat deze tijd van het jaar ons inspireren om zelf lichtdragers te zijn, voor elkaar en voor de wereld.

De nacht is diep, het licht zo ver,
Lucia is daar, als een heldere ster.
Een lichtende kroon, een stralend gezicht,
Zo verdrijft zij de duisternis met haar licht.

Lucia lekkers

Lussekatter, Pepparkakor & Glögg zijn typische lucialekkernijen. Pepparkakor is peperboek en Glögg is een soort glühwein. Lussekater zijn Zweedse saffraanbroodjes. Deze traditionele broodjes zijn heerlijk zacht, lichtzoet en perfect met een kop warme drank. Hier een recept.

Ingrediënten:

• 50 g verse gist (of 14 g droge gist)
• 150 g suiker
• 500 ml volle melk
• 1 g saffraan
• 150 g boter
• 1 ei (voor het deeg) + 1 ei (om mee te bestrijken)
• 800-900 g bloem
• Rozijnen voor decoratie

Bereiding:

1. Voorbereiden: Los de gist op in lauwwarme melk. Voeg saffraan toe en laat even trekken.
2. Deeg maken: Meng suiker, gesmolten boter en een losgeklopt ei door het mengsel. Voeg bloem beetje bij beetje toe en kneed tot een soepel deeg. Laat 1-2 uur rijzen.
3. Vormen: Verdeel het deeg in kleine stukjes. Rol elk stukje in een slang en vorm een 'S'. Versier met rozijnen.
4. Afwerking: Laat de broodjes nog 30 minuten rijzen. Bestrijk ze met losgeklopt ei.
5. Bakken: Bak in een voorverwarmde oven op 220°C gedurende 8-10 minuten, tot ze goudbruin zijn.

Luciatips

1. Een mooi boek voor dit feest is: Lucia Morning in Sweden van Ewa Rydåker
2. Een prachtig zelfmaakpopje voor op de jaartafel vind je bij Tessa van Tiggelen.
3. Hier een mooie Lucia puzzel.
4. Sommige mensen kijken graag naar de serie Kerst met Linus (ik ben niet zo fan omdat ik de mensen soms zo onaardig tegen elkaar vind praten). De aflevering met Lucia is het mooist!
5. Helemaal onderaan de tekst vind je ook nog inspirerende filmpjes.
6. En dan als laatste het lied Santa Lucia. Hier vind je de bladmuziek en de tekst in het Nederlands:

Ster in de duisternis,
stralend geheim'nis,
vol vuur en gouden glans,
warmte en luister.
Licht dat het donker breekt,
van vreugd' en blijdschap spreekt,
Sinte Lucia, Sinte Lucia! 2x

Zing met de zangers mee,
licht in de sterrenzee,
een lied van hoop en vreugd',
geluk en vrede.
Bid toch dat onze Heer
geeft licht en leven weer,
Sinte Lucia, Sinte Lucia! 2x

🕯️ Een fijn Luciafeest! 🕯️