Michaël en het oogstfeest
De dagen worden korter, de levenskrachten van de natuur op het noordelijk halfrond keren, na hun uitbundige bloeitijd, weer langzaam naar binnen in de aarde en de herfst doet zijn intrede. Het herfstfeest vieren we rondom de herfstevening (21 september) - dag en nacht gelijken zich in lengte. Vanaf nu wordt het donkerder. De grote oogsttijd is aangebroken en een tijd van dankbaarheid, moed, evenwichtigheid en het gevecht met draken staat voor de deur.
Herfstfeest
De herfstfeesten zo eind september zijn vanuit verschillende blikrichtingen te bekijken. Sinds 813 na Christus besloot de Katholieke Kerk dat 29 september de feestdag zou worden van aartsengel Michaël. Het altaar in de kerk is versiert met geschenken als dank voor wat god dit jaar geschonken heeft - de oogst die het de mensen mogelijk maakte om met genoeg voeding door de donkere wintertijd heen te komen.
De joodse familie viert rond diezelfde tijd Jom Kippoer - het feest van vergeving waarin stilgestaan wordt bij de zonden. Wat moet ik beter doen, welke draken moeten verslagen, welke zondebok moet de woestijn in? De levensoogst van het afgelopen jaar wordt in ogenschouw genomen en de hoop is gevestigd op een jaar van vergeving en zegening van god.
Het gezin dat zich verbind met de de natuur(religie) viert mabon. Vol dankbaarheid wordt stilgestaan bij de oogst en niet alleen de oogst van het land is daarbij belangrijk, ook de oogst op het levenspad vraagt tijd om bij stil te staan.
Michaël
En er is natuurlijk nog meer.... maar hoe mooi om te zien dat de herfsttijd oproept tot dankbaar, evenwichtigheid en moed om de goede wegen te bewandelen in het leven. Misschien maakt het daarbij niet eens uit hoe je het feest noemt. Op de meeste vrijscholen noemen we dit feest wat al die bovenstaande aspecten in zich heeft het michaëlsfeest. Een naam die soms wat verwart met de viering in de kerk. De viering op vrijescholen staan in het teken van de symbolische verhalen van Sint Joris en de draak. We gaan moedig de strijd aan met draken en natuurlijk zingen we samen de mooiste michaëlsliederen. In dit blog vertel ik je graag over de kernwaarden en achtergronden van het vrijeschoolse michaëlsfeest. Want wat ís dat Michaëlsfeest eigenlijk?
Tip: Luister dit blog via YouTube of Spotify.
‘Michaël, Michaël met uw lichtend zwaard, schenk ons kracht, geef ons macht, goed te doen op aard!’
Michaël, Sint-Maarten en Sint-Nicolaas zijn de 3 heiligenfeesten van de herfsttijd. Zij staan alle drie symbool voor innerlijke kwaliteiten die in de mensen kunnen groeien. Michaël staat voor dankbaarheid, evenwichtigheid en de moed om een zuiver innerlijk te ontwikkelen door de juiste keuzes te maken. Sint-Maarten staat symbool voor de offerbereidheid en Sint-Nicolaas voor het kunnen geven en zelfreflectie.
Michaël is de engel die samen met de engelen in het hemelrijk het grote gevecht leverde tegen de draak/slang. Het wilde dier dat uit de hemel verdreven werd, staat symbool voor de duivel (lucifer) en het kwaad van de wereld dat bevochten dient te worden. Opvallend is dat de draak niet wordt gedood maar getemd. Michaël inspireert ons om ook onze moed te verzamelen om het gevecht aan te gaan met onze eigen draken en de wereldse draken die bevochten dienen te worden. Door in ons bewustzijn wakker te worden, kunnen we het kwaad in de wereld, de lafheid en het egoïsme overwinnen, zodat we ons kunnen voorbereiden op het nieuwe licht met Kerstmis (de zonnewende/Christusimpuls) dat gaat komen. Durf jij je persoonlijke draken in de ogen te kijken?
Op schilderijen is Michaël vaak afgebeeld met een zwaard en een weegschaal. Met het zwaard overwint Michaël de draak en met de weegschaal weegt hij het goede en het kwade tegen elkaar af. De weegschaal wijst ons ook de weg van het evenwicht. Een evenwicht op het gebied van alle uitdagingen die het leven ons te bieden heeft. Maar juist in deze tijd van de ontwikkeling van de mensheid is het evenwicht van Michaël wellicht extra gevraagd. In een wereld waar aan de ene kant mensen zich laten meeslepen door hun emoties, egoïsme en bijna zwevend opgaan in hun spirituele droomwereld en waar aan de andere kant mensen verharden en verkrampen in materialistische zekerheden, is een gulden middenweg nodig.
Sint Joris
Naast de verhalen rondom de aartsengel Michaël, zijn er ook de heldenverhalen van ridder Joris. Hij levert op aarde dezelfde strijd als Michaël dat doet in de hemel. Een woeste draak maakt het de mensen onmogelijk om in vrede te kunnen leven, zelfs een prinses moet geofferd worden. Ridder Joris trekt heel moedig ten strijden. Hij overwint de draak en bevrijdt de prinses. (Luister hier het verhaal)
De prinses staat symbool voor de reine ziel die in de mensen behouden moet blijven. Michaël en Sint Joris leren ons moedig te zijn. Daarnaast is onze wilskracht gevraagd - wilskracht die in deze tijd van het jaar nodig is om ons goed voor te bereiden op de donkere dagen van het jaar. Dagen die gepaard kunnen gaan met eenzaamheid, innerlijke verstarring en winterse zwaarmoedigheid. Om een tegenkracht te bieden tegen deze zwaarte, is het nodig ons innerlijke vuurtje aan te wakkeren. Het groeiende aantal kaarsjes dat we aansteken gedurende de herfsttijd op weg naar kerstmis, staat symbool voor ons groeiende innerlijke licht.
Oogstfeest
Voor jonge kinderen is het drakenthema soms een beetje te spannend. Om die reden is er in peuter- of kleuterklassen tijdens de Michaëlstijd meer aandacht voor het oogstfeest. Verschillende gewassen worden van het land gehaald en de aarde bereid zich langzaam voor op de wintertijd.
In de Waldkindergarten van onze jongens spelen de kinderen in de voorbereidingstijd een klein Michaël-kringspelletje. Zowel de jongens als de meisjes mogen ervaren hoe het is om ridder of prinses te zijn.
Op 29 september 'smeden' de kinderen kleine broodjeszwaarden van deeg en wordt een draak aan de ene kant van de weegschaal overwonnen door het goud (gouden steentjes) van de kinderen aan de andere kant.
Wij bakken thuis ter gelegenheid van het Michaëlsfeest drakenbrood en eten dat samen met een heerlijke, door de kinderen zelf gesneden en gekookte oogstsoep.
Veel moed en daadkracht gewenst voor een dankbaar Michaëlsfeest!
Michaël op de jaartafel
September en oktober zijn de oogstmaanden. Tijdens deze maanden maak ik voor de jaartafel twee verschillende taferelen die langzaam in elkaar over gaan. In september past een donkergele achtergrond en zie je de boer aan het werk. Er is misschien een molen te zien (simpel te maken met een boomstammetje met daarop twee ijsstokjes gespijkerd), meelzakjes en graan. Een mooie kaart of opengeslagen boek passen ook goed, net als een paar stralende zonnebloemen.
Eind september hang ik een kaart op van Michaël met de draak. Ik laat de boer verdwijnen en daarvoor in de plaats komt een mooi zwaard, een weegschaal of een, door de kinderen zelf geboetseerde draak. De gele doek heb ik intussen ook vervangen voor een rode achtergrond - de kleur van kracht en moed!
In oktober verdwijnen dan zo langzaam alle attributen van Michaël en komt de oogst in huis. Omdat de kinderen zelf appelsap maken in de kleuterklas, domineren op onze seizoenentafel vaak de appels en de zelfgemaakte sap. Ik ben ook dol op ons jaartafeljongetje met vliegertje in de hand en de herfstknutsels die mijn zoons zelf maken, dus die mogen ook zeker niet missen.
Wil je alles weten over een jaartafel, kijk hier. Voor andere jaarfeesten klik hier.
Tradities voor thuis
- Oogstsoep maken waarbij de kinderen al de groenten zelf mogen snijden.
- Broodzwaardjes of brooddraken bakken met: 500 gram bloem, 10 gram zout, 25 gram gist (droge gist in een beetje lauwe melk met een schep suiker laten wellen), ca. 4 dl. water en een flinke scheut (olijf)olie.
- Een riddergevecht houden.
- Versier de tafel met vruchten, korenaren en gekleurde bladeren.
- Haal de mooiste zonnebloemen in huis.
- Organiseer een spelletjesdag waar kinderen hun daadkracht, moed en evenwicht op de proef kunnen stellen. Denk aan een evenwichtsbalk, geblinddoekt parcours, klimmen in een boom, ergens over heen springen, etc..
- Knutsel uit een dennenappel, een stukje draad en rood, oranje, geel crêpepapier mooie vurige zwierezwaaiers om mee rond te draaien.
- Beplak glazen potjes met rood, oranje en gele zijdevloei en gedroogde bladeren. Zo ontstaan de mooiste kleine lichtjes voor in en rondom het huis.
- In het Duits heten vliegers draken, daarom is het vliegers op laten een geliefde traditie met het michaëlsfeest. Je vlieger bedwingen vraagt als kind een hoop moed en kracht.
- Maak een mooie draak van een oude sok. Vind hier de knutselbeschrijving.
- Maak een gevaarlijke draak van kastanjebolsters. Hier vind je een fijne knutselbeschrijving.
- Kook hele maïskolven - heerlijk kluiven aan de kolven met boter, zout en peper.
- Eet en verwerk nog alle bramen die te vinden zijn. Maak jam, eet bramen met scones of maak nog lekkere bramentaart. Bramen zijn volgens een oude Ierse legende niet meer te eten na het Michaëlsfeest. Toen de duivel (Lucifer) uit de hemel werd verjaagd, belandde hij in een braamstruik. Hij vervloekte de struik, zodat de bramen vanaf 29 september te bitter zijn om nog te eten.
Gedichten voor de Michaëlstijd
Wellicht zijn alle draken in ons leven
Uiteindelijk prinsessen
Die er in angst en beven
slechts naar haken
Ons eenmaal dapper en schoon te zien ontwaken.
Wellicht is alles wat er aan verschrikking leeft
In diepste wezen wel niets anders dan iets
Wat onze liefde nodig heeft.
Verhalen bij Michaël en de oogsttijd
Mooie boeken met verhalen voor deze tijd zijn:
1. Joris en de draak van Chris Wormell
2. Joris en de muis van Pippa Goodhart
3. Lot & de draak van Monique van der Zanden
4. Koning Koen en de draak van Peter Bentley
5. De boom die door het dak groeide van Marjan van Zeyl
6. Het appeltulbandje van Marjan van Zeyl
7. Bang Mannetje van Mathilde Stein
7. De jongen die draken kweekte van Andy Shepherd
8. De drie bruiloftsgaven van Ineke Verschuren
9. Het hele jaar rond van Marijke van Raephorst
10. Het hele jaar rond van Sandra Klaassen
Passende michaëlsverhalen zijn verhalen die gaan over kracht, het evenwicht kunnen vinden en moedig zijn. Een paar voorbeelden vind je hier:
1. Michaël en de draak, de legende over de aartsengel die de duivel uit de hemel joeg. Je leest het hier.
2. Het eiland tussen hemel en aarde. Een verhaal van oud vrijeschoolleraar Frans Schobbe voor kinderen vanaf een jaar of 10. Je leest het hier.
3. De boer en de duivel. Een verhaal hoe de boer door slimheid de duivel overwint. Het verhaal vind je hier.
4. De legende van Sint Joris. Het bekende verhaal van hoe Ridder Joris de draak overwint en de prinses bevrijd. Lees het hier in de ouderwetse versie en hier in een moderne. Via deze link kom je bij een ingesproken versie van mij.
5. IJzeren Hans. Een michaelssprookje voor kinderen vanaf een jaar of 5 à 6 jaar oud. Lees het hier.
Zingen met Michaël
Hieronder vind je een paar linkjes naar YouTube. Het zijn a capella Michaëlsliedjes zodat je bij interesse mee kan zingen en ze zo kan leren. Hou de website in de gaten of abonneer je op mijn YouTube kanaal om een melding te krijgen als nieuwe bijdragen van Waldorf Inspiration online komen.
Hier vind je nog meer inspiratie voor de jaarfeesten. Of kijk eens op Facebook, Instagram, YouTube of Pinterest.
2 reacties
Mieke
Beste Eveline
Wat een inspirerende blogs! Ik geniet met volle teugen en heb jouw site vandaag gedeeld. Heerlijk. Ik word hier ook helemaal blij van.
Warme groet
Mieke
Eveline Clignett
Ha Mieke,
Dank je wel voor je heel fijne en heel enthousiaste bericht. Dat doet zo goed om te horen en dan weet ik ook waar al mijn schrijfsels belanden. Dank je wel.
Herfstige groet,
Eveline