Allerzielen Vrijeschool
Herfstfeesten,  Jaarfeesten

Halloween – Allerheiligen – Allerzielen – Samhain

Halloween viert men op 31 oktober, dat samenvalt met Samhain. Op 1 november is het Allerheiligen en Allerzielen is op 2 november. Maar wat zijn dat eigenlijk voor feesten en wat hebben ze met elkaar te maken?

Lang geleden toen men nog dichter bij de natuur leefde, voelden de mensen dat tijdens de nevelige tijd rondom het begin van november de geestelijke wereld bijna tastbaar dichtbij was bij het aardse bestaan. Omringt door de goede geesten, herdacht men op de kerkhoven de dierbaren met kaarslicht en uitgeholde vruchten van de rijke oogst.

Ondanks dat de geestelijke wereld voor menig van ons geen vanzelfsprekendheid meer is, willen ook wij stil staan bij hen die niet meer tastbaar bij ons kunnen zijn. Met onze liefdevolle gedachten, met het branden van kaarsjes, het vrolijk ophalen van herinneringen en bij het bekijken van foto's, kunnen onze dierbaren weer dichtbij zijn en in ons voortleven.

Rond de laatste dagen van oktober en het begin van november vinden we in de kalender een heel aantal feesten en gedenkdagen die verbonden zijn met het herdenken van de overledenen en waarbij we met het ontsteken van lichtjes in de laatste oogst van het jaar, de donkere tijd van het jaar binnen gaan.

Samhain

Halloween is van oorsprong een Keltisch feest. In de Keltische kalender is 1 november de eerste dag van het nieuwe jaar. Op 31 oktober vierde men een soort oudejaarsavond om stil te staan bij het feit dat nu de oogst binnen was gehaald en het zaadgoed klaar lag voor het nieuwe jaar. Om hun dankbaarheid te tonen voor de oogst, die mede te danken was aan de gunst van de doden, gingen heidense volkeren naar de kerkhoven. Ze brachten offers in de vorm van de gaven van de oogst en versierden de graven met kaarsen. Men geloofde erin dat de gestorven geesten terug zouden keren onder de levenden. Om boze geesten weg te jagen droegen de mensen maskers om hen af te schrikken.

De overgang van het oude jaar naar het nieuwe jaar noemt met in het (neo)paganistische jaarwiel Samhain (uitspraak: Sauw'in). Een prachtig en zeer uitgebreid artikel over dit voorchristelijke nieuwjaarsfeest mocht ik HIER delen. Zeker de moeite waard om eens met een kop thee op de bank te lezen!

Allerheiligenavond

De naam Halloween komt van All Hallows Eve ofwel Allerheiligenavond, de avond voor Allerheiligen op 1 november. Allerheiligen is een Katholieke feestdag waarbij men alle Heiligen en martelaren herdenkt. De Heiligen zijn overleden personen die bijzonder rechtschapen en gelovig hebben geleefd. Een martelaar is vanuit het christendom een persoon die vanuit het geloof bereid is geweld te ondergaan of zelfs te sterven voor Christus. Oorspronkelijk werd dit christelijke feest op een ander moment in het jaar gevierd, maar werd verplaatst naar begin november. Het is aannemelijk dat men tijdens de kerstening van Europa (9e eeuw na Christus) het feest is gaan vieren rond de periode van een oorspronkelijk heidens feest Samhain. If you can’t beat them, joint hem!

Allerzielen

2 november is het Allerzielen, een eveneens van oorsprong katholieke gedenkdag, waar men stil staat bij de overledenen. Het feest dat stilaan wint aan populariteit. Steeds meer, ook niet kerkelijke mensen zoeken een weg om eens per jaar de gestorven zielen gezamenlijk te herdenken.

De heidense overtuiging dat de barrière tussen de aardse wereld en die van de geesten en natuurwezens dunner was in de periode rond begin november, betekende dat het gedurende deze periode makkelijker was om contact te maken met overleden dierbaren. Uiteraard is er geen wetenschappelijk bewijs voor het bestaan van een dergelijke barrière, laat staan voor het dunner worden ervan. Het feit dat vele mensen hier niet of niet meer in geloven zou te maken kunnen hebben met de beperkingen van onze vijf zintuigen en de mogelijkheid dat een zesde zintuig  ooit beter ontwikkeld was. Dat blijft natuurlijk gissen. Vanuit een 21e-eeuws perspectief echter kun je jezelf misschien voorstellen dat de herfst de nodige melancholie met zich meebrengt. Het wordt weer donker en koud, de zomer is voorbij, de pracht van de natuur vergaat en je kan wat zwaarmoedig terugdenken aan alle gemiste kansen van het afgelopen jaar. Het is juist in dit soort periodes dat wij overleden dierbaren extra missen. Dat we nog eens denken ‘hoe zou hij of zij hiermee omgegaan zijn?’. Dit valt samen met
het lage licht, langer wordende schaduwen, storm, regen en vooral veel mistflarden. Alsof de geesten met ons spelen! Het beeld van toenemende spirituele activiteit is op die manier dus zelfs verklaarbaar voor hen die absoluut niet in geesten geloven.
Opvallend is dat ook hier weer geldt dat een feest gerelateerd aan voorouders op veel plaatsen ter
wereld rond dezelfde tijd gevierd wordt zoals het Chinese Geestenfeest en het Mexicaande ‘Día de Muertos’. Het afsterven van de natuur is een goed moment om ook de doden onder de mensen te gedenken.

Halloween

Halloween VrijeschoolDe oude Keltische tradities zijn met een grote groep Ierse emigranten in de Verenigde Staten terecht gekomen. Daar hebben die tradities weer een nieuwe vorm gekregen. Een vorm die vaak ook gebaseerd is op beelden uit Halloween films en series van de jaren '80 en '90. Dat beeld is steeds populairder geworden en is inmiddels uit de VS naar Europa overgewaaid.

Halloween is nu een feest waar kinderen zich verkleden, langs de deuren gaan en trick or treat! roepen. Daarmee word je voor de keuze gesteld om je te laten plagen of iets lekkers te geven. Huizen zijn versierd met pompoenen en lichtjes. Deze trick or treat traditie vindt zijn oorsprong bij arme christenen die op Allerzielen langs de huizen gingen om te bedelen. Ze bedelden zielenbrood (brood met krenten) en beloofden te zullen bidden voor de gestorven zielen zodat zij bespaard zouden blijven voor het helse vagevuur.

Overwinnen van onze angsten

Zowel kinderen als volwassenen vieren tegenwoordig graag Halloweenfeesten, waarop de nadruk van er griezelig uitzien, steeds groter wordt. Waar in het dagelijks leven grote afstand wordt genomen van gruwelijkheden die via het nieuws de huiskamer binnenkomen, daar zoekt men toch 1 dag in het jaar de kans om alles zo eng en gruwelijk mogelijk te maken.

De mens heeft van nature een afkeer tegen het duister en het kwaad. Door met Halloween in de duisternis naar buiten te gaan en moedig de ook wat schimmige kant des levens op te zoeken, durft men de eigen angsten in de ogen te kijken.

Oude traditie of commercieel feest?

HalloweenIk heb een persoonlijke wat afkeurende mening ten aanzien van het steeds meer standaard gevierde Halloween omdat het voor mij een te vercommercialiseerd feest is geworden. Ik zie mijn kinderen genieten, maar eveneens zie ik hoe groot het schrille contrast is tussen enerzijds het stilstaan bij de oogst en het herdenken van dierbaren die overleden zijn en anderzijds van de horrorachtige beelden die tijdens Halloween opeens gemeengoed lijken te zijn geworden. Willen we de dood in verband brengen met monsterlijke beelden en het vieren van het kwaad? Wat is er gebeurd dat het eens zo bezielde feest, dat nu toch zo ontzield lijkt te zijn geraakt?

Daarbij vind ik de beelden die wij normaal gesproken als gruwelijk betitelen niet passen als beelden voor in de hoofdjes van onze kleine kinderen. Het verkleden van een kind met een zwaard door zijn hoofd is naar mijn mening meer om de volwassenen een plezier te doen, dan dat dat pedagogisch passend is.

Verkleden is leuk, een beetje spannend ook. Maar angst en gruwelijkheden blijven bij ons liever buiten de deur! Toch is dat niet zo eenvoudig omdat onze kinderen opgroeien in een wereld waar Halloween wel degelijk een feest is dat kinderen willen vieren. Is het niet voor het verkleden, dan natuurlijk voor die verzameling snoepjes na een avondje aanbellen bij de buren in de straat. Ik vind het niet zo eenvoudig en met het groter groeien van mijn kinderen zoek ik een mooie balans in wat ik belangrijk vind, wat mijn man (die ook weer een heel andere eigen kijk heeft op deze zaak) vindt en wat mijn kinderen graag willen. Mijn die mannen lopen hun geliefde rondje door de buurt met papa. Zij genieten van de spanning en het snoep en papa houdt in de gaten of het nog 'leuk' genoeg is. De snoepjes eten we met spookpannenkoekjes op bij een kampvuurtje in de tuin. En terwijl de kinderen met stokken in het vuur mogen porren, lees ik een verhaal voor dat bij de herfst past. Een verhaal dat gaat over vertrekken, afscheid nemen, stil staan, lichtjes aansteken en vooruit kijken naar wat komen gaat.

Daarnaast verheugen wij ons op het mooie lichtjesfeest Sint Maarten.

Fijn feest!

Leestip:
Past Halloween nog in deze tijd?
De mooie oorsprong van Halloween. Een interessant artikel met uitgebreide achtergrondinformatie.

4 reacties

  • Jaelah

    Hi Evelien,
    Ik begrijp je wat afkeurende mening over Halloween, zeker wat betreft hoe ver het soms gaat met de gruwelijke taferelen (en heel veel niet duurzame troep die in de winkels wordt verkocht…). Ik voelde dat ook zo een tijdje.
    Echter, ik denk dat je de rede om het juist wel te vieren perfect hebt verwoord als je schrijft: Door met Halloween in de duisternis naar buiten te gaan en moedig de ook wat schimmige kant des levens op te zoeken, durft men de eigen angsten in de ogen te kijken.
    Zo heb jij het feest nu een perfecte plek gegeven voor tussen St Maarten en St Michael in!
    En mijn kids vinden het ook erg leuk (en spannend!). Dus nu hangt er dit jaar toch een dias des muertos lichtslinger over de seizoenstafel en maken we zelf wat griezelige versiering voor dinsdag…. 🙂

    Dank voor je stuk weer!

    • Eveline Clignett

      Ha Jaya, dank je voor je berichtje en compliment. Ik zal je eerlijk zeggen dat ik de meeste verhalen zelf verzin of van een verhaal uitga en daar iets bij verzin. In sommige gevallen maak ik zelfs met de kinderen samen verhalen (dat zijn natuurlijk de leukste 😉 ) Groetjes, Eveline

Laat een antwoord achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Ontdek meer van Waldorf Inspiration

Abonneer je nu om meer te lezen en toegang te krijgen tot het volledige archief.

Lees verder