Driekoningen
Jaarfeesten,  Winterfeesten

Driekoningen

Op 6 januari is het Driekoningen, ook wel Epifanie genaamd en is de viering van de aanbidding van het Christuskind door de drie wijzen uit het oosten. Vanaf 6 januari breekt de epifanietijd aan, die duurt tot Maria Lichtmis op 2 februari. Wat zou een jaar zonder feesten zijn? Feesten, hoe klein of hoe groot je het viert maakt niet uit, maar ze geven het leven van alledag kleur. Of je nu gelovig bent of niet, zoek de mooiste feesten en vier het leven! Zo vieren wij het Driekoningen feest. En jullie?

Het Driekoningenverhaal

Het driekoningenfeest is een feest dat gebaseerd is op een Bijbelse gebeurtenis beschreven in het evangelie van Mattheüs. Aangezien de beschrijving zeer summier is en deskundigen ook wel literaire vrijheid denken terug te zien in de Bijbelse teksten, is in de daarop volgende eeuwen een, op die Bijbelse tekst gebaseerd verhaal ontstaan. De verschillen in de evangelieën zouden er ook op kunnen duiden dat er twee Jezuskinderen zouden kunnen zijn geweest. Meer daarover lees je hier.

In de nacht van de geboorte van Jezus scheen er een ster boven de stal. Dit natuurfenomeen was zo bijzonder en helder dat drie koningen uit verre, oosterse landen dit fenomeen vaststelden. Casper, Melchior en Balthasar vernamen van de voorspelde geboorte van de Messias en besloten het kindje te gaan aanschouwen. De koningen volgden de ster, aanbaden de nieuwgeboren koning en gaven drie geschenken: goud, mirre en wierook. Het goud staat symbool voor het aardse koningsschap en het inzicht in het goddelijke, wierook voor de goddelijkheid van Jezus, de offerbereidheid en de menselijke deugd en mirre voor de verbinding van de ziel met het onsterfelijke.

Drie wijzen

Driekoningen transparantDe koningen worden ook wel de wijzen uit het oosten genoemd, wijs omdat het volgens de Bijbel magiërs waren die wij nu als astrologen zouden betitelen. Vanwege het aantal geschenken zegt men dat er drie wijzen op bezoek kwamen. Door de kerk is aangenomen dat het om mannen ging, hun namen zijn in de loop van de geschiedenis meermaals veranderd. Men zegt dat de koningen respectievelijk 20, 40 en 60 jaar oud waren en daarmee symbool staan voor de verschillende fase van volwassenheid.

Vanuit de kerk is de traditie ontstaan om op 6 januari huizen te zegenen door, met op deze feestdag gewijd krijt 20+C+M+B+24 naast de deur te schrijven. De getallen staan (gesplitst) voor het actuele jaartal en de letters voor Christus Mansionem Benedicat (Christus zegene deze woning). De Christuskruizen scheiden daarbij de tekens. Men zegt wel eens dat uit die afkorting de namen van de koningen is ontstaan.

Tradities

Op verschillende plekken in de wereld lopen kinderen zingend langs de deuren in ruil voor iets lekkers. Driekoningen was vroeger een liefdadigheidsfeest, kinderen en volwassenen probeerden door vrolijke liedjes te zingen een feestmaal bij elkaar te scharrelen. De meegenomen fakkels of lampionnen komen voort uit heidense tradities die als doel hadden boze geesten te verjagen. Sterrenkinderen dragen de heldere ster die de mens de weg naar het (innerlijke) Christuslicht zal wijzen.

De komst van de drie koningen kan ook op onze persoonlijke weg helpend zijn. Volg je innerlijke ster, vind je innerlijke leiderschap en wees koning over jezelf.

In ons gezin eten we elk jaar een Driekoningencake. In de cake (of brood) zit een gedroogde boon verstopt en diegene die de boon vindt, is de koning en mag die dag iets leuks verzinnen om te gaan doen. Deze traditie is een wijd verbreide traditie met overal kleine variaties. In andere gezinnen of op (vrije)scholen mag de koning, de hele dag verkleed de koning zijn, mag de koning het eten bedenken, hoeft hij/zij geen taakjes te doen, mag hij/zij de baas zijn thuis of mag de koning een leuk uitje verzinnen om in het komende jaar te gaan doen. Wat zou jij je wensen?

Germaanse mythologie

De boon die in de Driekoningencake wordt gebruikt, komt eigenlijk voort uit een Germaanse traditie die samenvalt met het driekoningenfeest. In Duitsland heeft Driekoningen ook wel Perchtennacht, naar de Germaanse Perchta die het licht bracht aan het eind van de 12 heilige nachten. Tijdens deze nachtend reed Perchta door de lucht als aanvoerster van de 'wilde jacht'. De mensen vastten in de tijd tot 6 januari; vooral peulvruchten moesten vermeden worden. Op 6 januari werden fruit en peulvruchten aan Perchta geofferd en vierde men het weer draaiende zonnerad.

Sommige mensen zeggen dat de boon ook wel de kiem is van het nieuwe leven, dat het Christuskind en het nieuwe zonnejaar ons brengt.

Vieringen

In enkele grote steden in Nederland wordt Driekoningen nog gevierd met grote optochten. Ook in andere landen is Driekoningen nog heel belangrijk; zo zijn in Spanje de koningen pas de cadeautjesbrengers van het jaar.
Voor veel mensen is Driekoningen geen reden meer tot feest en wordt het alleen gezien als afsluiter van de kersttijd waarbij het moment is gekomen om de kerstboom het huis uit te zetten.

Wil je je meer verbinden met het driekoningenfeest, maar niet op een kerkelijke manier, ga dan eens bij een vrijeschool kijken. Op enkele vrijescholen kan je nog het driekoningenspel van Oberufer bewonderen. Ik begreep zelfs dat er pogingen worden ondernomen om onder de opgelegde patriarchische lasten van de kerk uit te komen door heel actueel te kiezen voor eens een spel met koninginnen. Spannend.

Meer inspiratie

Driekoningen op de jaartafelHier een link naar YouTube. Ik zing driekoningenliedjes zodat jullie bij interesse mee kunnen zingen en ze zo kunnen leren. Succes!

Bij Waldorf Inspiration vind je meer inspiratie voor Driekoningen. Kijk op Facebook, Instagram of Pinterest.

Voor andere jaarfeesten klik hier.
Wil je meer lezen over hoe je een jaartafel kan maken, kijk hier.

Boeken voor Driekoningen

1. Drie wijzen uit het Oosten van Loek Koopmans
2. Winterlicht van Diana Monsun
3. Maria's kleine ezeltje van G. Sehlin (over de vlucht naar Egypte)
4. Een ster over de grens van Ineke Verschuren

Fijne Driekoningen en een gezegend huis!

Drie koningen komen

Daar kwamen drie koningen met een ster

Wie zal de boon in de koek wel vinden

Maria en Jozef vluchtten

Toen Maria met haar kindje

Ihr Heil’ge drie König’

Er straalt voor ons een ster

Drei Könige führet

Wij komen van Oosten

Driekoningen geef mij een nieuwe hoed

De ster moet omme gaan

Melchior en Balthasar

Als Maria mit dem Kinde

Heilige Drei Könige

Es leuchtet uns der Stern

Es ist für uns eine Zeit

Eén reactie

  • Kasper Heineke

    Rudolf Steiner heeft met zijn lezingen over de evangelien voor mij -en ik denk voor velen- een helder licht geworpen op de bijbelde gebeurtenissen.
    Wanneer we over Driekoningen spreken, de gebeurtenis uit het Mattheus evangelie, gaat het om een geheel ander verhaal dan wat we in het Lucas evangelie opgetekend zien. Beide verhalen gaan namelijk over twee afzonderlijke Jezuskinderen (en ouderparen). De drie koningen kunnen gezien worden als ingewijden; zij voorzagen dat in het kind dat Mattheus beschreef (koninklijke lijn) Zarathoestra zou incarneren, wiens ‘ik’ later overging in het Jesus kind dat Lucas beschreef (priesterlijke lijn). Om een lichaam voor te bereiden dat drager zou kunnen worden van Christus waren feitelijk twee kinderen nodig.
    Het zou te ver voeren om in deze reactie dieper op deze bijzondere beschouwing in te gaan, echter het is mij vooral te doen om de evangeliën volgens Steiner nog eens van harte aan te bevelen.
    Ik wens een ieder een inspirerende Driekoningen tijd!
    Kasper

Laat een antwoord achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Ontdek meer van Waldorf Inspiration

Abonneer je nu om meer te lezen en toegang te krijgen tot het volledige archief.

Lees verder