hoogbegaafdheid vrijeschool
Vrijeschool

Hoogbegaafdheid in het vrijeschoolonderwijs

Een kind in de klas doet wat anders tijdens de uitleg. Ze leest daarna de opdracht en gaat aan het werk. Ze stelt vragen als het nodig is, vraagt uitleg als ze de context niet kan plaatsen. Het is een hoogbegaafd kind dat in staat is om mee te bewegen in het onderwijs van nu, uitdagingen aan kan gaan, en goed mee kan in het sociale. Een prachtig harmonisch en hoogbegaafd kind.

Hoogbegaafdheid vrijeschool

Dit kind is echter eerder uitzondering dan gewoonte. De meeste hoogbegaafde kinderen in ons onderwijs hebben moeite met het begrijpen van de opdracht, het accepteren van de autoriteit, het plaatsen van de context, meekomen met het onderwijs of zich verbinden in het sociale. Hierbij hebben deze snelle denkers onze hulp nodig. Hoe kunnen we de onderwijsvraag van deze kinderen ondersteunen? Sam Tomlow, 
Specialist hoogbegaafdheid en juf klas 5 Vrije School Amersfoort vertelt over haar persoonlijke ervaringen:


Details ontgaan

"Als je hoofd zo snel verbindingen legt, dat het landschap en de details je ontgaan. Als je moet luisteren naar een uitleg die voor het grootste deel van de klas misschien nuttig is, maar voor jou zo langzaam en onzinnig lijkt. Dan is de kans groot dat je dan maar iets anders gaat doen, onrustig of brutaal wordt of volledig afhaakt. Dit gedrag zien we terug bij een heel groot deel van de hoogbegaafde kinderen in het onderwijs.
 Deze kinderen kunnen niet goed filteren wanneer die twee minuten van de instructie nu precies zijn die ze wel nodig hebben om de opdracht te kunnen maken. Zij kunnen wellicht wiskundige sommen maken, grootse verbanden zien, of je met argumenten overdonderen. Maar tegelijkertijd lukt het hen niet om hun kastje op te ruimen, zelfstandig te starten of hun weektaak te plannen.

Een hoogbegaafd kind kan daarnaast moeite hebben met de autoriteit van de leerkracht of ondersteuner, zich gelijke voelen of zelf boven de ander voelen staan. En tegelijkertijd toch klein, jong en zoekend zijn. En net als alle andere klasgenootjes je hulp nodig hebben om tot groei te komen.  Maar hoe geef je als leerkracht of ondersteuner deze hulp dan vorm?

Houvast bieden

Vanuit mijn ervaring zie ik een aantal uitgangspunten. Ga met het kind mee op onderzoek, maar bied tegelijkertijd een kader. Ga naast het kind staan, zonder het beter te weten, en bied het kind houvast door aan te geven wat je verwachtingen zijn. Ga met het kind om, alsof het je gelijke is, maar waarbij jij de belangrijke taak hebt om het kind te helpen iets te ontdekken. En tegelijkertijd mag je hem of haar leren hoe het er in de mini-maatschappij aan toe gaat. Hoe we respectvol met elkaar omgaan. En dat ieder zijn eigen kwaliteiten heeft. Eerst de vraag lezen en dan pas bedenken wat die vraag inhoudt of van je vraagt. Elke vraag is immers anders.

Grenzen herkennen

Daarna kun je het kind ruimte geven om op allerlei manieren bij een antwoord te komen. Laat je verrassen door de gedachtesprongen die buiten het doosje ontstaan. Maar bied te allen tijde duidelijkheid in wat je wel en niet van het kind verwacht. Een kind dat de grenzen niet herkent, zal er met volle naïviteit overheen dansen. En als je niet aangeeft dat de grens daar was, dan zal het die stap, tot jouw irritatie en zijn of haar onwetendheid, rustig herhalen. Help hen de wereld en ons onderwijs ontdekken, samen met jou."

Klassenasssisten vrijeschool hoogbegaafdheid

Onderwijsassistent Vrijeschool


In het begeleiden en ondersteunen van kinderen in het Vrijeschoolonderwijs kan de Onderwijsassistent Vrijeschool een waardevolle bijdrage leveren. Medio januari 2022 is er weer een instroommoment binnen de 2-jarige BBL-opleiding Onderwijsassistent Vrijeschool (MBO 4). Hierbij werk je minimaal 16 uur per week op een Vrijeschool en ga je één dag per week naar school in Utrecht. Na 2 jaar behaal je je MBO 4 diploma én het Antroposofisch Certificaat. Voor meer informatie en aanmelden ga je naar www.school-vak.nl

Vrijeschool klassenassisten opleiding

Wat is hoogbegaafdheid?

Zowel in de wetenschappelijke literatuur als in de onderwijspraktijk worden, afhankelijk van de ontwikkelingsmodellen die men aanhangt, vaak verschillende definities gehanteerd van hoogbegaafdheid (Resing & Drenth, 2007). Los van de exacte definities lijkt er echter overeenstemming te bestaan over een aantal kenmerkende aspecten van hoogbegaafdheid. Er wordt van hoogbegaafdheid gesproken wanneer bij leerlingen niet alleen sprake is van een hoge intelligentie (IQ > 130), maar wanneer deze intelligentie samengaat met zowel een hoge mate van creativiteit als met een sterke taakgerichtheid (Renzulli, 1978). Onder invloed van het werk van Mönks (1992), gericht op de rol van omgevingsfactoren gezin, school en leeftijdsgenoten, wordt de sociale omgeving van het kind tegenwoordig algemeen gezien als een belangrijke factor bij het al dan niet tot ontwikkeling komen van de talenten van de hoogbegaafde leerling.
(Bron: hsleiden.nl publicatie van Saskia Snikkers)

De volgende kenmerken kunnen bij hoogbegaafdheid passen:

  • Het kind begrijpt en onthoudt moeilijke informatie, alleen wanneer hij geïnteresseerd is.
  • Leest veel en verzamelt in zijn vrije tijd (op andere manieren dan via school) veel informatie.
  • Kent veel feiten, heeft grote algemene ontwikkeling.
  • Heeft een creatieve en levendige verbeelding.
  • Ontwikkelt en bedenkt thuis uit zichzelf allerlei activiteiten.
  • Is gevoelig.
  • Presteert op school redelijk tot slecht (soms alleen onder eigen niveau)
  • Heeft minderwaardigheidsgevoelens, kan wantrouwend of onverschillig zijn.
  • Is minder populair bij leeftijdgenootjes. Het zoekt vriendjes onder kinderen die hetzelfde denken als hij.
  • Doelen worden door het kind te hoog gekozen (hierdoor ontstaat falen) of te laag gekozen (zodat mislukken voorkomen wordt).
  • Is snel afgeleid en impulsief.
  • Wil niet geholpen worden, wil zelfstandig zijn.

Wie wil leren vliegen, heeft tegenwind nodig!

Dit mooie verhaal vond ik op de site van Vrijeschool Meander. Het is een volksvertelling uit Afrika. Onderaan het verhaal deel ik graag ook het beleidsplan van deze school voor begaafdheid. Dat het een mooie inspiratie mag zijn voor ouders, andere scholen en leerkrachten om mee aan het werk te gaan.

Adelaar hoogbegaafdheid
In een vreselijke storm werd een piepjong adelaarskuiken uit zijn nest geblazen. Het zweefde
en tuimelde door de lucht, en kwam vanaf de hoge berg bijna in het dal terecht. Een klein
jongetje vond het kuikentje, trillend en kletsnat. Hij nam het mee naar zijn boerderij in het
dal. Hij voedde het kuiken, verzorgde het en toen het sterk genoeg was, liet hij het rondlopen
bij de kippen op het erf. Na een week was het kuikentje volledig hersteld. Het rende vrolijk
rond met de kippen, het at met de kippen en speelde met de andere kippen.


Na die week pakte het jongetje het beestje op in zijn beide handen, hield het in de lucht, en
zei: “Jij bent een adelaar. Vlieg!” De adelaar keek verschrikt en riep: “Nee, nee! Zet me vlug
op de grond, bij de kippen!” Het jongetje liet haar neer en ze speelde verder met de kippen.


Een maand later pakte het jongetje de adelaar weer op, nam haar naar het dak van het huis,
en riep: “Kom, je bent geen kip. Je bent een adelaar! Vlieg!” Maar de adelaar was vreselijk
bang en riep dat ze bij de kippen wilde blijven. Het jongetje zette haar tenslotte neer op de
grond.


Een jaar later was de adelaar enorm gegroeid. En het jongetje ook. Hij pakte de adelaar op
en nam haar mee naar de bergtop. Met zijn beide handen vouwde hij voorzichtig haar
vleugels een beetje uit en tilde de adelaar hoog richting de zon. “Vlieg!”, fluisterde hij,
“vlieg!”. Maar de adelaar was opnieuw vreselijk bang en ze weigerde opnieuw in alle
toonaarden.


Maar, terwijl ze daar op die bergtop stonden, kwam er een windvlaag onder de veren van de
adelaar. En terwijl ze omhoog geblazen werd, strekte ze haar vleugels verder uit. Ze leunde
op de wind. Vervolgens bewoog ze haar vleugels. En ze vloog! Ze vloog zo hoog als ze kon. Zo
ver als ze kon. Het gevoel was magisch. De adelaar keek nooit meer achterom. Ze was een
ADELAAR!


Heel wat begaafde kinderen zijn als deze adelaar. Ze hebben geen idee wat ze allemaal kunnen, omdat ze nooit hebben geleerd om hun talenten te gebruiken. Sterker nog, ze hebben soms geen idee wat hun talenten zijn, omdat ze (bijvoorbeeld op school) te weinig gestimuleerd worden om deze te ontdekken.
De ouders en de leraren zijn het jongetje uit dit verhaal. Zij zijn degenen die de juiste bergtop moeten uitzoeken. Zij zullen moeten inzien wat het kind nodig heeft om zijn talenten te laten vliegen. Ook moeten zij kijken of er tegenwind staat. Want zonder flinke tegenwind, zal een kind niet kunnen opstijgen. Maar het allerbelangrijkste wat deze kinderen moeten doen: geloven in de talenten van de adelaar!
(bron: Vrijeschool Meander)

Meer lezen?

1. Lees hier het beleidsplan van vrijeschool Meander.
2. Lees hier het hoogbegaafdheidsdocument van vrijeschool De Berkel.
3. De Vereniging van Vrijescholen biedt scholen ook een training voor hoogbegaafde leerlingen in de klas. Je vindt de training hier via deze link. Er is van de vereniging ook een map te koop vol met informatie. Die vind je hier.
4. Een artikel van vrijeschoolbeweging.nl: Hoogbegaafd of divergent?
5. Een publicatie van de vrijeschoolpabo: Over de begeleiding van hoogbegaafde kinderen op de vrijeschool.
6. Stichting IQ: Hoogbegaafdheid

Laat een antwoord achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Ontdek meer van Waldorf Inspiration

Abonneer je nu om meer te lezen en toegang te krijgen tot het volledige archief.

Lees verder