Pasen op de vrijeschool
Jaarfeesten,  Lentefeesten

Pasen en het nieuwe leven

Pasen is het feest van het nieuwe leven. Al eeuwen viert men het ontwaken van de natuur uit de winterslaap. De knoppen barsten open, bloemen bloeien, vogels bouwen hun nest en lammetjes huppelen in het veld; de lente is begonnen! Overal op de wereld worden er lentefeesten gevierd. Feesten die de overgang van de winter naar het nieuwe jaar betekenis geven. Ken je al het Hindoeïstische Holi of het Perzische Noroez? Pasen is natuurlijk het allerbelangrijkste lentefeest in de christelijke gemeenschap. Hoe dat allemaal zit, lees je hier!

Luister deze tekst via YouTube of via Spotify.

Heidens Paasfeest

Paas transpartant vrijeschoolAls je je verdiept in de achtergronden van feesten en de tradities die wij nog hebben, dan valt op dat ook Pasen, net zoals bijna elk christelijk feest, een gekerstend feest is. Het Paasfeest is namelijk van oorsprong een heidens lentefeest. Al die heidense feesten waren een doorn in het oog van de kerk. Uitroeien van de zo diep gewortelde gewoonten uit de natuurgodsdiensten ging niet, het vervangen van de cultus lukte wel.

Maar de oude tradities zijn gelukkig nooit helemaal verdwenen. De paasvuren, de paashaas en de eieren verwijzen allemaal naar de oorsprong. Nog beter zie je die oorsprong in de naam terug. Pasen verwijst naar het voorchristelijke Pesach. Het Engelse Easter verwijst naar de Saksische godin Eastre, tot wie men offers bracht uit dank voor de bloeiende lente. Het Duitse Ostern verwijst naar de Germaanse godin Ostara en het Ostarafeest wat in deze zelfde tijd werd gevierd ter ere van de ontwakende natuur.

Christelijk Paasfeest

De oude heidense godenvereringen moesten plek maken voor het christendom en zo ontstond de Paascyclus zoals we hem nu kennen: Op de eerste zondag na de eerste lente vollemaan, is het Pasen. Net als rond Kerstmis, is ook bij Pasen een periode van meerdere weken belangrijk. Carnaval, Aswoensdag, de vastentijd, Palmpasen, Witte Donderdag, Goede Vrijdag, Stille Zaterdag, Pasen, Hemelvaart en Pinksteren vormen samen de Paastijd.

Palmpasen

Palmpasen vrijeschoolPalmpasen viert men een week voor Pasen. Het is een feest ter nagedachtenis van de intocht van Christus in Jeruzalem. Veel mensen hadden over de wonderen gehoord die Jezus had verricht en zij ontvingen hem in jubelstemming en legden palmtakken op de weg.

Tegenwoordig lopen er nog, als overblijfsel van de middeleeuwse Palmzondagsprocessies, kinderen rond met versierde kruizen met een broodhaantje in de top. Het kruis is ter nagedachtenis aan de kruisiging van Christus. Het brood doet ons denken aan het gedeelde brood bij het laatste avondmaal. De haan in de top kraait voor een nieuw begin; het nieuwe leven.

Maar het kruis staat voor meer dan het kruis waar Jezus aan stierf. Door zijn komst op aarde maakte Christus het mogelijk dat de mensen vanuit hun eigen hart denken en zich verbinden met elkaar. Wat voor oudere volken eerst van buitenaf sturend werkte vanuit en in verbinding met een goddelijke wereld, vinden we nu in onszelf. Die zgn. christuskracht helpt ons de gulden middenweg te bewandelen, tussen onder en boven, links en rechts, goed en kwaad. Het kruispunt symboliseert op deze manier onze ik-kracht. Ieder gemaakt kruis is een kleine ik-beleving (ontwikkelingsfase van het kind / kindertekeningen). Op dat kruispunt, ons centrum, kan je een gouden zon hangen, het hart dat stralen mag. Extra krachtig zou het zijn als in de palmpasenstok ook voor en achter een plek zouden krijgen in een driedimensionaal kruis.

Omdat de kerk een steeds minder belangrijke plek in de levens van ons mensen heeft, zie je steeds vaker naast het kruis, kinderen met een houten zonnerad lopen. De verbeelding van de nieuwe stand van de zon en het begin van de lente past goed in de belevingswereld van het jonge kind.

Stille week

Na Palmpasen volgt de stille/goede week waarbij christenen de gebeurtenissen voor de opstanding van Christus op Paaszondag herdenken: eerst de tempelreiniging, de twistgesprekken met de Schriftgeleerden, het laatste avondmaal op witte donderdag, op goede vrijdag de kruisiging en op stille zaterdag herdenkt men de helletocht en het sterven van Christus. Op zaterdag om 12 uur in de middag eindigt de vastentijd.

Leestip: De antroposofische week in verbinding met het graanritme en de stille week.

Pasen

Pasen waldorfMet Pasen viert men de opstanding van Jezus uit het graf en daarmee verbonden het nieuwe leven. Het verhaal gaat dat het lichaam van Jezus uit het graf was verdwenen. Zoals de volgelingen van Jezus zijn lichaam zochten, zoeken kinderen nog elk jaar naar de paaseitjes. Zoals Jezus stierf, maar toch uit de dood kon opstaan, zo verbeelden de eieren ook het ogenschijnlijk doodse, wat in zich de kern van het nieuwe leven draagt.

Het weekend rondom Pasen is een feestelijk weekend. De meeste mensen hebben vrij en genieten van de eerste dagen mooi weer. Men heeft niet vaak meer de verbinding met de geschiedkundige herinneringen. Traditiegetrouw komt de familie weer samen voor een Paasontbijt of Paasbrunch. Misschien is men nog in de kerk geweest en daarop volgt dan een lentewandeling. Dat op 2e Paasdag de woonboulevards uitpuilen zullen we maar wijten aan de behoefte ook het huis nieuw leven in te blazen 😉

Pesach

Het paasfeest valt samen met het Joodse Pesach. Het is zelfs zo dat Christus zelf naar Jeruzalem kwam om Pesach te vieren. Met Pesach vieren de Joden oorspronkelijk het eerste oogstfeest en daar kwam later de bevrijding van de Joodse slaven uit Egypte onder leiding van Mozes bij. Omdat de vluchtelingen snel weg moesten, konden ze alleen ongerezen brood meenemen op hun vlucht. Dat waren de matses, die wij nu ook met onze paasmaaltijd eten.

Leestip: vind hier een heel artikel over Pesach met rijke inspiratie. 

Symbolen en tradities

Paaseieren natuurlijk kleuren vrijeschoolEieren zijn belangrijk met Pasen. De Paus Gregorius de Grote verbood naast vlees ook eieren in de vastentijd. Gekookte eieren kon men lang bewaren en werden dus met Pasen een begeerlijke lekkernij. Omdat eieren ook een vruchtbaarheidssymbool zijn - een symbool van het nieuwe leven, werd het ei eveneens een symbool voor de verrijzenis van Jezus.

Extra kleurrijk wordt het paasfeest als de eieren bontgekleurd mogen zijn.

Lees hier hoe je eieren natuurlijk kleurt

De volgende ingrediënten geven de mooiste kleuren.

Geel: kamillebloemen, saffraan of blad van appelboom.
Oranje: wortelen, uien.
Rood: rode biet.
Groen: spinazie, peterselie of sint-janskruid.
Turquoise: rode kool
Blauw: bosbessen.
Bruin: schil van rode uien, koffie of thee.

Eieren kleuren met natuurlijke kleurstoffen gaat zo:

Doe een kleuringrediënt in een pan met de eieren en bedek ze volledig met water. Breng het water aan de kook het laat het 20 minuten zachtjes koken. Om een nog intensievere kleur te krijgen, kan je de eieren langer in het kookvocht laten staan en een flinke scheut azijn toevoegen (ongeveer 1 eetlepel per 250ml vocht). Hoe langer de eieren in de verf zitten, hoe intenser de kleur wordt.
Als je de eieren hebt afgedroogd, kan je ze insmeren met olie om ze extra ze laten glanzen.

Als je voor het koken elastiekjes om het ei heen bindt, ontstaan leuke lijntjespatronen op het ei. Je kan ook bloemen of blaadjes tegen het ei aandrukken om mooie vormen afdrukken te creëren. Doe om het blaadje een pantykousje heen om de blaadjes te fixeren. Deze draai je dicht en sluit je af met een wasknijper.

Pasen VrijeschoolTraditiegetrouw verstopt de haas de eieren. De haas is hierbij het symbool van de vruchtbaarheid en een ‘hoger ik’. Hazen zijn bijzondere dieren, niet zonder reden mogen juist zij ons de eieren met Pasen brengen. Het is niet eenvoudig om een haas in de natuur tegen te komen, want hoewel hazen niet zulke goede ogen hebben, hebben ze in plaats daarvan een meer dan uitstekend gehoor - hazen zijn eigenlijk één en al oor. Ononderbroken luistert de schuwe haas naar wat de omgeving te zeggen heeft - waakzaam, met zijn lange, opgerichte oren, soms trillend van opwinding. De stille haas heeft vele vijanden maar doet zelf niemand kwaad. De haas kent geen thuis - het hemelgewelf biedt hem onderdak. Verbonden aan verschillende vruchtbaarheidsgodinnen staat hij met zijn voortplantingsdrift symbool voor de vruchtbaarheid. Bijzonder moedig springt de haas in de bres voor een soortgenoot, als deze op de hielen wordt gezeten. Sneller dan een paard redt hij door een zigzaggende afleidingsmanoeuvre de ander - en offert zo vol overgave daarmee regelmatig zijn eigen leven.

seizoenstafel PasenPasen op de jaartafel

Met Pasen is het mooi om een lichtgroene achtergrond te creëren met mooie doeken. Het lichtgroene verwijst naar het frisse groen van het nieuwe leven en de jonge blaadjes aan de bomen. Mooi passend op de jaartafel is een vaas met bijvoorbeeld hazelaarstakken. Vanaf Pasen begint pas de Paascyclus en het is mooi om vanaf dan er elke dag een ei in te hangen tot het Pinksteren is. Op een Paastafel passen natuurlijk ook jonge dieren, haasjes, kippen of een mooie lentefee.

Wil je alles weten over een jaartafel, kijk hier.
Voor andere jaarfeesten klik hier.

Paasboeken en verhalen

Boekentips

1. Dottie's eieren van Julie Sykes
2. Vrolijk Pasen! van Sjoerd Kuyper
3. Het paaskuiken van A. Junge
4. Het begint met een zaadje van Laura Knowles
5. Het zonne ei van Elsa Beskow
6. Het raadsel van de paashaas van Jennine Staring
7. Het gouden ei van Margaret Wise Brown
8. Kleine Haas en de Paasmaan van Nynke Locher
9. Onze maan! van Jung Chang-Hoon

Verhalen

1. De Paasmaan; een prachtig sprookje vol herhalingen voor jonge kinderen. Het sprookje is hier te beluisteren. De tekst vind je in het mooie boek Leven met het jaar van Christina Kutik, uitgegeven door Uitgeverij Christofoor. Meer boeken en verhalen voor tijdens de jaarfeesten vind je hier.

2. De Paashaas en het gouden ei

Lees het verhaal hier

Heel vroeg in de ochtend, toen de zon nog maar nauwelijks boven de horizon uitkwam, was de paashaas al druk in de weer. Overal was hij de eieren aan het verstoppen, waar straks de kinderen naar zouden komen zoeken. Hier een ei en daar een ei en nog een ei… Toen hij al zijn eieren verstopt had moest hij het gouden ei nog verstoppen. Maar dat was verborgen onder de aarde en werd bewaakt door de andere hazen. De paashaas riep al zijn hulphazen bijeen: “Hazen kom te voorschijn, laat je eens even zien.” En zo kwam het ene haasje na het andere tevoorschijn en ze riepen elkaar, en wachtten tot ieder er was, zodat ze samen op weg konden gaan om het gouden ei te gaan halen en het te gaan verstoppen. Ze huppelden achter elkaar aan: “Wij halen nu het gouden ei, het gouden, gouden ei…”

Heel zorgvuldig had de paashaas al het zonlicht in het gouden ei bewaard, zodat het kind dat het gouden ei zou vinden veel zonlicht en zegen zou ontvangen. Toen de paashaas met zijn hulphazen bij de grot aankwam waar het gouden ei bewaard werd, waren de haasjes die het ei bewaakten, allemaal in paniek. Want het gouden ei was verdwenen, het gouden ei was weg. Zij wisten niet hoe het had kunnen gebeuren. En snel gingen ze samen zoeken. Want hoe kan het gouden ei zou zo maar weg zijn. Ze zochten overal in de struiken, stronken in alle holletjes, maar zelfs in de hoogste boom was het gouden ei niet te vinden. Wat moesten ze nu doen?

Alle hazen lieten hun kopjes hangen. Dit was wel het ergste wat de paashaas kon overkomen, en hij stond in het midden van de andere hazen en klaagde: “Ohhh… het gouden ei is weg wat moeten wij nu doen?”

“Roekoe, roekoe,” klonk het ineens boven hem in de bomen. Allen keken omhoog. Daar zagen zij een duifje boven in de takken: “Roekoe, roekoe…” De paashaas vroeg waarom het duifje zo riep. Ze kwam naar beneden en ging voor de voeten van de paashaas zitten alle andere hazen in een kring eromheen. Ze vertelde dat zij wist waar het gouden ei was. Midden in de nacht was het gouden ei weggehaald uit de grot waar het bewaard werd. Wie het gedaan had wist het duifje niet precies, daar was het te donker voor geweest. Maar zij wist wel waar het ei gebleven was. Ze was er achter aangevlogen.

Toen gingen ze allemaal achter het duifje aan. Ze moesten ver door het bos totdat ze bij een hele grote oude boom kwamen, van wel honderd jaar oud. Het duifje koerde en dat betekende dat dit de plek was waar het gouden ei was aangekomen. De paashaas ging een holletje in, dat tussen de wortels te zien was, en daaruit kwam een dwerg tevoorschijn. Die heel erg boos was en vroeg wat ze kwamen doen. De paashaas zei dat hier misschien het gouden ei verborgen was, en na lang wachten zei de dwerg, dat hij inderdaad het gouden ei had meegenomen. Hij wilde ook wel eens wat zonlicht zien, hij moest altijd maar onder de grond leven en werken.

De paashaas vertelde de dwerg, dat zonlicht niet voor dwergen en kabouters is. Maar juist voor mensen en kinderen was het zonlicht erg belangrijk. De paashaas beloofde dat de dwerg een mandje vol met eieren zou krijgen met Pasen, maar dat hij het gouden ei mee moest nemen. De dwerg vond het niet leuk, maar hij gaf het gouden ei aan de paashaas. Zo vertrokken de hazen en zij zongen: “Wij hebben nu het gouden ei, het gouden, gouden ei…”

De paashaas kon gelukkig nog net op tijd het gouden ei verstoppen. En op Paasmorgen stond een mandje met eieren voor de boom van de dwerg te wachten.

Zingen met Palmpasen en Pasen

Onder dit artikel zie je een paar linkjes naar YouTube. Ik zing heel eenvoudig Paasliedjes zodat jullie bij interesse mee kunnen zingen en ze zo kunnen leren. Hou dit artikel en mijn YouTube kanaal in de gaten, want er volgen altijd meer liedjes.

Bij Waldorf Inspiration vind je nog meer inspiratie voor de jaarfeesten. Kijk op Facebook, Instagram, YouTube of Pinterest.

Pallem Pasen hei koerei

Palmpasen, buiten in de zonneschijn

Palmpasen, versier je groene tak

Haantje op een stokje

Eén reactie

Laat een antwoord achter

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Ontdek meer van Waldorf Inspiration

Abonneer je nu om meer te lezen en toegang te krijgen tot het volledige archief.

Lees verder