Alles wat je wil weten over Sint-Nicolaas
Nu de stilte van ons kleine Sint-Maartenslampionnetje naar de achtergrond verdwenen is, klopt het hart vol verwachting voor de komst van de Goed Heiligman en zijn Pieten! Een prachtig feest met als motief het geven, nemen en het jezelf in de spiegel durven te bekijken. Een feest vol vreugde, verwondering en geheimzinnigheid.
Maar wie was Sint-Nicolaas en wie is zijn trouwe metgezel?
Over het leven van de Heilige Nicolaas wordt voor het eerst geschreven in de 13e eeuw. Nicolaas was bisschop van de Turkse stad Myra. Belangrijk van zijn daden is, dat hij het goede nastreefde en de mens op alle mogelijke manieren probeerde te ondersteunen. Hij werd daarom vereerd als een beschermheilige van bijvoorbeeld de scheepvaart, het huwelijk en kinderen. Tevens is hij de beschermheilige van de vrije mens, want hij helpt ieder mens die met vallen en opstaan zich probeert verder te ontwikkelen.
Rond 6 december is Nicolaas gestorven. Dat werd de datum die de kerk vastlegde als heiligendag.
Germaanse Mythologie
Maar niet enkel de bisschop uit Myra is de Sinterklaas die wij vieren. Een andere bron die de basis vormt voor ons sinterklaasfeest is te vinden in de Edda, de Noorse mythologie. Tijdens de in december gevierde joelfeesten ter ere van de midwinter zonnewende, werd Wodan (ook wel Odin), de god van de wilde jacht en de wijsheid geëerd. Hij bezat twee zwarte raven, een speer en een wit paard genaamd Sleipnir, waarmee hij door de lucht reed. De mensen wisten dat Wodan alles over de mensen te weten kon komen omdat zijn kleinzoon door de schoorsteen de mensen bekeek. Men moest Wodan goed stemmen door hem voer te geven voor zijn paard. Het voer werd dan voor de schoorsteen in een schoen neergezet. Ons strooigoed doet ook aan Wodan denken. Hij strooide zaad over de wereld, zodat het land vruchtbaar zou zijn.
Pieterbaas
De oorsprong van de Pieten is vaak een punt van discussie. Voor de één is Piet gelijkwaardig aan Sinterklaas, voor de ander is hij het hulpje of een knecht. Volgens sommige mensen heeft Piet zwarte vegen in zijn gezicht omdat hij door de schoorsteen gaat, anderen zeggen dat Pieten van oorsprong slaven waren. Kindslaven die door Nicolaas werden bevrijd en voor een eerlijk loon in dienst van Nicolaas mochten werken. Weer anderen zeggen dat de kleding van de Pieten verwijst naar de oorspronkelijk 16e eeuwse, Moorse bedienden uit Spanje.
Zou het ook kunnen zijn dat de Pieten verwijzen naar de twee zwarte raven van Wodan, die door de schoorsteen de goede gaven van de mensen ophaalden?
Knecht Ruprecht
Krampus of de Duitse Ruprecht zijn de voorgangers van onze Piet, die nog altijd op verschillende plekken in Europa verschijnen. Zo gaat Ruprecht met de Duitse Nikolaus op de avond van 5 december langs de huizen of verschijnt Ruprecht met Kerstmis samen met het Christuskind. Ruprecht is niet geschminkt maar is gekleed in een zwarte mantel en draagt een roede bij zich. Hij staat symbool voor het kwade en de duivel. Nikolaus en het Christuskind staan voor het goede en hemelse.
Een toenemend aantal mensen neemt aanstoot aan het uiterlijk van Pieten. De zwarte huidskleur, het kroeshaar, de gouden oorbellen, een boot vol knechten, leggen een schaduwkant van kolonialistisch Nederland bloot.
Beeldenwereld
Voor kinderen is de uiterlijke vorm niet van belang, voor de kinderen telt het beeld van de oude wijze man die liefdevol deelt en zijn begaafde metgezel die met zijn vaardigheden de harten vervuld.
Sinterklaas heeft bijzondere eigenschappen, zo gaat hij met zijn paard over de daken, waardoor hij dicht bij de hemel blijft. De cadeautjes komen in de nacht door de schoorsteen in de schoenen. De schoorsteen staat symbool voor de verbinding tussen het hemelse en het aardse. Ze komen in de nacht omdat tijdens het slapen de geestelijke/spirituele wereld het meest dichtbij ons mensen is. Hernieuwde energie en nieuwe inspiratie vormen de geschenken die uit de nacht kunnen ontstaan.
De cadeautjes komen niet zomaar, we moeten er iets voor doen. Sint wil niet straffen, maar daagt je uit te reflecteren op wie je bent en wat je doet. Door de gedichten die we voor elkaar schrijven en de surprises die we maken, houden we elkaar een spiegel voor. Zo proberen we op humoristische wijze, de goede daden, de zwakheden en ondeugden liefdevol te belichten.
Tradities in ontwikkeling
De verschillende verhalen zijn samen verweven en zo is de sinterklaastraditie ontstaan zoals menigeen die nu nog kent. Hoewel de cadeautjes en Piet als pedagogisch middel soms de overhand krijgen, leert Sint-Nicolaas ons eigenlijk te geven. Nicolaas wil helpen een beter mens te worden, zodat de mensheid klaar is voor de geboorte van het Christuskind en het nieuwe licht in onszelf.
De mensheid ontwikkelt zich door de veranderende tijd. Tradities verdwijnen, vervormen of smelten samen. De oorspronkelijke heiligendag wordt allang niet meer zo gevierd als een paar eeuwen terug. Momenteel zijn we getuigen van een altijd veranderd feest dat ook nu meegaat met de tijd.
Kille koude donk're dagen maken alles stil,
't lijkt wel of er nergens pret op aarde wezen wil.
Sint-Nicolaas kom toch bij mij
en ga aan niemands deur voorbij,
dan worden alle mensen weer van binnen licht en blij.
Inspiratie voor de Sinterklaastijd
Een magisch Sinterklaasfeest, kan dat nog anno 2021? Lees in dit artikel daarover meer, net als over liegen over de Sint, de Pietendiscussie, het Sinterklaasjournaal en de magie.
En hier vind je meteen een mooi verhaal dat je kan voorlezen of vertellen aan de kinderen die ingewijden mogen worden van het leven van 'de echte Sinterklaas'.
Voor andere jaarfeesten klik hier.
Wil je meer lezen over hoe je een jaartafel kan maken, kijk hier.
Bij Waldorf Inspiration vind je inspiratie voor de jaartafel. Kijk op Facebook, Instagram of Pinterest.
Boeken voor Sint-Nicolaas
1. Daar wordt aan de deur geklopt van Ineke Verschuren met inspiratie voor de Sinterklaastijd.
2. Sinterklaas van Charlotte Dematons met prachtige platen met nog zwarte Pieten.
3. Bobbi viert Sinterklaas van Monica Maas met eenvoudige rijm en lieve plaatjes.
4. Sinterklaas Goedheiligman van Marjan van Zeyl met mooie tekeningen en inspiratie (helaas met de ouderwetse Piet).
5. De kleren van Sinterklaas van Paul Biegel, een mooi prentenboek.
6. De drie bruiloftsgaven van Ineke Verschuren met verhalen voor de Sinterklaastijd.
7. Zie de maan schijn door de bomen van Mies van Hout met de oorspronkelijke liedjes en mooie plaatjes.
8. Sinterklaas kom maar binnen van Paul Passchier met aangepaste liedjes.
9. Daar is Sinterklaas van Vivian den Hollander, een lief nieuw prentenboek.
10. Sinterklaas en het geheim van de nacht van Pieter van der Ree (informatief)
11. Sinterklaas-Kapoentje van Freddie Langeler met ouderwetse platen.
12. Het wonderbaarlijke leven van Nicolaas van Juul van der Stok
13. Sinterklaasliedjes van Mark Janssen
Sinterklaascadeautjes
Op zoek naar het mooiste of meest memorabele cadeau van de Sint? Ideetjes voor schoencadeautjes nodig? Is duurzaamheid belangrijk en hecht je waarde aan natuurlijke materialen? Kijk in mijn blog voor de beste cadeautjes tips die te koop zijn bij de mooiste winkels van Nederland.
Sinterklaasliedjes zingen
Onder dit artikel zie je een paar linkjes naar YouTube. Ik zing sinterklaasliedjes zodat jullie bij interesse mee kunnen zingen en ze zo kunnen leren. Je kan ook in YouTube mijn playlist voor Sinterklaas bekijken. Succes!
Een fijne Sinterklaastijd!