Moederschap in ontwikkeling

Het zijn de dagen dat ik – zoals op deze foto – tussen de kinderen zit en me alleen maar met blijdschap verwonder over wat ze allemaal kunnen, hoe groot ze al zijn, wat ze leren terwijl ze spelen, hoe ze oefenen in het sociale en daar al zo duidelijk hun eigenheid in laten zien. Dan kijk ik écht. Niet alleen met mijn ogen, ook met mijn hart…

En dat – dat kijken met je ogen én met je hart – dat lukt alleen maar als je ALLES wat er in je leeft gewoon kunt laten ZIJN. Jezelf met je onhebbelijkheden, je geschiedenis, je pijn, je onzekerheden en angsten gewoon nemen zoals het is. Dat je even niet met een oordeel naar jezelf kijkt, maar alleen maar met de open blik: dit ben ik. Dit kan ik – en dat kan ik niet. Maar ik ben er. Nu. Met al die dingen die ik met me meedraag.

Dat voorelkaar krijgen gaat soms beter en soms wat minder. Maar ik werk eraan. En de momenten dat het me lukt zijn er steeds vaker. Het gaat wel de goede kant op gelukkig. Het mooie is dat de dood van onze oudste daar alleen maar toe heeft bijgedragen. Dat heeft ook laten zien: ik kan dus niet alles beïnvloeden. Zoiets als leven en dood. Helaas pindakaas. Heb ik geen klap over te zeggen. Nouja. Dan hoef ik me daar alvast ook niet meer druk over te maken. Laat ik dan maar m’n best doen te doen wat ik WEL kan. Dat is dit: leren accepteren… Met horten en stoten. Stap voor stap. Tot ik in elk moment helemaal tot in de puntjes van m’n vingers en tenen en tot diep in m’n ziel aanwezig kan zijn. Dan ben ik de meest ontspannen moeder die er is. Ahhh… Zooo fijn!

Lees ook het artikel: Ontspannen opvoeden in 12 stappen.

Komt ie: je vertrouwt je kind niet. En dat zou je wel moeten doen.

Collectief hebben we (over het algemeen) als ouders aangenomen dat wij verantwoordelijk zijn voor wat en hoeveel onze kinderen eten. Dat begint direct al bij de geboorte. Als je borstvoeding geeft en het komt niet direct op gang, ga je kolven onder begeleiding van een verloskundige, kraamverzorgster en misschien uiteindelijk een lactatiekundige. En elke druppel telt. En elke milliliter. En het baby’tje wordt gewogen. Mag niet te veel afvallen of moet daarna iig wel volgens de curve gaan groeien.

Maar kijk even om je heen: elk mens is anders. Andere bouw, ander lijf, andere spijsvertering, de één heeft een allergie, de ander een intolerantie, de derde eet alles wat los en vast zit.

En echt. Dat is al zo vanaf de eerste dagen in jouw buik. Je kind is zichzelf. En als het honger heeft, wil het eten. Echt waar. En als het dorst heeft wil het drinken. Heus.

Als ouder bepaal je wat er op tafel komt. We weten steeds meer over voeding, dus de meesten van ons doen wel min of meer ons best gezond eten op tafel te zetten. Dat doe je dan in kleine porties op het bord van je kind en je schept op wat je zelf graag eet, je wenst elkaar eet smakelijk en dan ga je lekker eten en praten. Gezellig. Vertel iets, vraag iets, neem een hapje, luister naar elkaar, heb plezier. Familytime.

Maar wat als dat niet lukt? Wat als je kind niet wil eten? Met eten gooit? Gewoon niks wil? Of alleen maar de appelmoes? En nog meer appelmoes? Nou, das dan prima. Niet mee zitten. Als er nog wat is, en het zijn geen drie borden maar gewoon nog een schepje, dan is dat prima toch? Niet gevaarlijk. Niks van de groente. Prima. Wat jij wilt. Zijn lijf, zijn maag. Ontspan.

Er zijn wel regels: We zitten op onze stoel tijdens het eten. En eten is om te eten. Niet om mee te spelen, niet om mee te gooien. Vertel duidelijk: “als je opstaat van tafel of gaat spelen met je eten, zegt mij dat dat je klaar bent met eten. Dan ruim ik het op. Dan komt het volgende eetmoment een volgende kans.”
En houd je daaraan. Wees daarin vriendelijk maar zeer consequent. “Je laat me zien dat je klaar bent, dankjewel.” Als je kind dan boos wordt, mag je de EMOTIE ACCEPTEREN, maar dat verandert niks aan de tafelregels. “Je bent boos he, omdat ik het eten heb opgeruimd. Dat snap ik. Maar als je wilt eten, moet je even wachten tot het volgende eetmoment, want je liet zien dat je klaar was.”
Let op: dat is echt heeeeel erg moeilijk als je stiekem een agenda hebt: dat je kind meer moet eten. Maar probeer het alsjeblieft een paar dagen. ECHT!! Dan begrijpt je kind de regels pas. Als wat jij zegt hetzelfde is als wat je doet. Als je dus meent wat je zegt en je aan je woord houdt.

Ontspan echt over die maaginhoud. ECHTECHTECHT. Ik weet hoe moeilijk dat is. Been there.. many times.

Maar ook al eet Emile maar 1 hap, dat is prima. Zodra hij voelt dat het voor mij een non-issue is, hoeft hij ook niet te experimenteren met z’n macht over dat bord. Ik ben met andere dingen bezig. En dan kan hij eten. In de ontspanning. Hè, wat fijn!

Eet smakelijk!

Lees ook de artikelen: Wat eten we vandaag? en Wat is gezonde voeding?

De antroposofie onderscheidt in alles wat groeit op aarde vier groepen. Ten eerste de groep van stenen en mineralen. Ja, dat groeit in zekere zin ook, maar we beschouwen dat doorgaans toch als dood materiaal. Pure materie. Je ziet vaste structuren in hoe gesteentes zijn opgebouwd (denk aan de typische vorm van een bergkristal of een druipsteen), maar verder gebeurt er niet zo veel. De tweede groep zijn de planten en bomen. Die groeien duidelijker. Vergaan, en komen elk jaar terug. Met duidelijke vaste vormen per soort. En kan zich al voortplanten door zaadjes en wortels, mycelium of knolletjes. De derde groep zijn de dieren. Van mug tot olifant, elk dier behoort tot een soort en een familie. Het heeft al meer een eigen “rol” zou je kunnen zeggen, ten opzichte van de planten. Het heeft driften: kan boos en blij zijn, hongerig of tevreden. En de mensen die veel met dieren werken of anderszins omgaan, weten dat dieren ook een zeker karakter hebben. Dat ze aan je hechten of juist schuw zijn. Een huisdier kan echt een vriend zijn en je kunt ervan houden als van een partner of een kind. Maar er is een belangrijk verschil waardoor mensen echt nog iets anders zijn dan een dier met kleren aan. Mensen kunnen keuzes maken. Als een dier honger heeft, en het ziet eten, dan eet het. Een dier zal nooit ontevreden zijn met z’n lijf. Of z’n vacht willen verven. Of eens een andere route naar het bos lopen. Of op zoek gaan naar een ander baasje als jij eens wat minder tegen hem praat. Dat soort dingen doen alleen mensen. En nou gooi ik er toch een kleine term tegenaan: mensen hebben een IK. Ons IK is de kapitein op het schip, datgene in ons wat afwegingen en keuzes kan maken. Datgene dat een doel kan hebben en gedisciplineerd daarnaartoe kan werken uit eigen beweging. Dieren hebben dat niet tot hun beschikking. Niet in die mate. En daarom moeten we huisdieren, als we hen iets willen leren of afleren, ook echt trainen. Met een beloningssysteem bijvoorbeeld. Straffen doet men soms ook, al zijn dierenwelzijnsactivisten daar natuurlijk fel op tegen. En de andere mensen eigenlijk ook, als ze er goed over nadenken… 😉 Maar als je een pup zindelijk wilt maken (dat wil zeggen: dat hij niet op je mooie tapijtje poept, maar pas als jij het zegt en je keurig bij het hondentoilet bent aangekomen, of op de stoep waar je het dan natuurlijk met een zakje opruimt) dan moet je het dier met beloningen en prijzen verleiden om het gewenste gedrag te vertonen en te herhalen.

En er zijn best veel mensen die deze tactiek ook gebruiken voor kinderen. En dan mag een straf weer wel: een time out, noemen we het ook wel. Even apart zetten. Supernanny Jo Frost doet het veelvuldig. “Denk maar even goed na waarom jij hier moet zitten.” “Als je weer rustig bent, mag je terugkomen.” Maar onze hersenen zitten anders in elkaar. En een kind heeft een IK. Het is nog niet in staat om net zo te functioneren als het IK van een volwassene, maar het is zich daarop aan het voorbereiden. En in die voorbereidende fase is het net zo gevoelig als wij, maar het snapt nog niks van die gevoelens. En daarom is het per definitie onredelijk. Want de rede (de logica) is nog niet geïntegreerd. Dat betekent dus dat het voor een klein kind volslagen onbegrijpelijk is waarom op het ene gedrag een beloning en op het andere gedrag een straf of een time out volgt. En omdat een klein kind dat niet kan begrijpen, is het zinloos. Het enige dat je ermee bereikt, is dat er verwijdering ontstaat en dat het kind zich niet begrepen voelt. Op verwarring en onbegrip volgt dan ook nog isolatie.. En daar kan geen enkele peuter kaas van maken. Het voelt zich niet gezien en dat doet pijn. Het brengt verwijdering terwijl je zo graag je kind een veilig en welkom gevoel wilt geven. Zodat het zich in alle weerbarstigheid en verwarring van de groei en ontwikkeling toch geleid en geaccepteerd mag voelen. Of – en dat komt ook veel voor – de peuter accepteert het als een normaal gevolg van “stout gedrag” en gaat gewoon even braaf op dat stoeltje zitten. Maar wat raar: de volgende dag gebeurt het gewoon weer. Je kind heeft geleerd dat het op dat stoeltje moet zitten, maar oorzaak en gevolg zijn nog niet te koppelen. En dus verandert het niets aan zijn laborantengedrag: de hele tijd iets proberen: trial & error/succes. En succes is ook: een schreeuwende ouder. Want wow: je doet dit en dan.. hatsa! Vuurwerk! Leuk! Een peuter kan negatieve aandacht en positieve aandacht nog niet goed scheiden. Natuurlijk kan het lachen of huilen, bang schrikken of blij verrast zijn, maar alles is in deze fase nog even interessant. En daar zit de kink in de kabel: er is nog geen moreel besef om een consequentie logisch te begrijpen zoals een puber wel kan begrijpen dat hij graffity moet schoonmaken of een gesloopte fiets moet repareren.

Natuurlijk kan het belonen en straffen wel ogenschijnlijk het gewenste effect hebben. Maar dat ontstaat zonder dat er verbinding is tussen opvoeder en kind. Beide zijn dan alleen. En het kind leert dat je ongewenst bent als je bijvoorbeeld zo in de war bent dat je ervan moet huilen of als je gewoon niet begrijpt hoe iets werkt of wat er dan wel moet als er bezoek komt. Als een kind steeds om iets vraagt waarvan het nou toch wel zou moeten weten dat dat nooit mag, begeleid het dan liefdevol door de situatie heen in plaats van het op de gang te zetten. Jij als ouder bent de gids in dit voor het kind ingewikkelde land van regels en gewoontes. Blijf kalm en vertel hoe het wel moet. En doe dat vooral ook zelf voor. Elke dag opnieuw. Heel Erg Veel Dagen Achter Elkaar. Want peuters leren door herhaling en gewoonte. “Oh wacht. We gaan eerst de schoenen uitdoen, dan de sloffen aan en dan pas de kamer in. Net als gisteren. Zo doen wij dat hier. Kom maar, ik help je even. Dat vind je niet leuk he? Jij wilde NU al spelen. Ik snap dat. Spelen is ook heerlijk. Kijk, hier hangen we je jas aan het haakje, linkerschoen uit, rechterschoen uit, linkerslof aan, rechterslof aan… Ja! Rennen maar!”

Probeer het als een mantra en met een uitgesproken kalmte te vertellen wat er WEL moet gebeuren als er iets niet naar jouw zin gaat. Ga niet in op wat het kind verkeerd doet, maar richt alle aandacht op hoe het wél moet. Wat je water geeft, groeit. En dan groeit je peuter op tot een kleuter en een kind met een IK dat het ineens echt kan besturen. Dan wordt je kind kapitein op het eigen schip.

Verder lezen? Dit is een aanrader: Janet Lansbury

Meestal is hun eigen slaapgebrek een gevolg van kinderen die niet makkelijk in- of doorslapen. Zelf ben ik momenteel slachtoffer van een buikbaby die me wakkermaakt op de meest onchristelijke tijdstippen… Maargoed. Straks uit de buik zal het redelijk snel beter gaan, daar vertrouw ik wel op na ervaring met drie kinderen… Als het tenminste niet een kind zal blijken te zijn met medische vraagstukken zoals reflux, want dat laat ik hier even buiten beschouwing.

Laatst belandde ik weer eens in een moeilijke discussie rondom samenslapen. Ik vind dat vooral bijzonder ingewikkeld omdat er veel mensen blijken te zijn die graag met getrokken zwaard op het discussie-platform verschijnen: niet bereid om ook maar een centimeter van hun eigen ideeën af te wijken, niet bereid om respect op te brengen voor moeders met andere wensen of ideeën. Daar heb ik nogal veel moeite mee, want we zijn nou eenmaal allemaal anders. Je kunt echt niet één recept voorschrijven dat voor elke moeder werkt of goed voelt. En dus is het mijns inziens niet zo zinvol om een oordeel te vellen over iets dat voor een ander werkt. Het gaat erom dat iets werkt. Ook op de lange termijn. En als dat zo is, HALLELUJA! Dan mogen we in onze handjes knijpen, want dat is helemaal niet vanzelfsprekend.

DE TWEE MEEST VOORKOMENDE SLAAPSITUATIES
Laat ik dus als eerste zeggen dat je meerdere keuzes kunt maken.

1. Je kunt kiezen voor een family-bed; het beroemde samenslapen: met mama, papa en kroost op 1 kamer of zelfs in 1 (extra)groot bed. Hele volksstammen doen het zo en zweren erbij.
Dit kent veel voordelen: Kinderen hoeven geen afscheid te nemen voor het slapengaan, ouders liggen er namelijk altijd naast. Als er iets is, ben je erbij. Nachtmerries, een nachtelijke (borst)voeding, een slokje water, een knuffel, alles is binnen handbereik en er hoeft niet geschreeuwd en gehuild te worden. Nadeel: je hebt als ouders geen privacy meer als het aankomt op je seksleven of ongestoorde nachtrust. Sommige ouders vinden dat helemaal niet erg; verplaatsen het seksleven naar een andere ruimte, doen het rustig naast hun slapende kroost en hebben genoeg aan de slaap die ze krijgen, ook al wordt die soms onderbroken.

2. Je kunt er ook voor kiezen om je kinderen op een eigen kamer te laten slapen. In onze Westerse wereld is dat een beetje de norm geworden, dankzij grotere huizen; een welvaartsdingetje, eigenlijk.
De voordelen liggen voor de hand: je kind krijgt een eigen ruimte, waar vaak ook plek is om te spelen, een eigen plek voor de kleding en eventuele knutselspullen, een plek om zich terug te trekken uit een druk gezinsleven, voor oudere kinderen ook een plek om huiswerk te maken of lekker te dagdromen. Voordeel voor de ouders: nachtelijke privacy en ongestoorde(re) nachten. Nadeel: als er wat is met je kind(eren), moet je eruit: de kamer uit, naar de kinderkamer, en dat duurt natuurlijk iets langer dan wanneer je ernaast ligt. Daarnaast moet je ervoor zorgen dat je je kinderen wel hoort als er wat gebeurt: dus deuren tussen de kamers open of een babyfoon.

Naast deze twee extremen, zijn er allerlei mengvormen en tussenoplossingen te bedenken. Bijvoorbeeld: in principe een eigen kamer, maar bij ziekzijn of emotionele spanningen wel samen slapen. Of: bij het inslapen bij je kind gaan zitten/liggen tot het slaapt. Of: één van beide ouders verhuist naar een logeerbed zodat er ruimte komt voor 1 of meer kinderen die niet alleen willen liggen. De ouder die in het logeerbed belandt heeft dan een nacht ongestoorde slaap, wat wellicht hard nodig is… 

MAAR DIE IN- EN DOORSLAAPPROBLEMEN DAN??
Slaapdeskundige Stephanie Lampe slaat met dit filmpje de spijker op z’n kop. Ze heeft het over vier oorzaken van de zogenaamde bedtijd-battles:
1. te vroeg overgegaan op een groter bed
2. inconsequent / onduidelijk zijn van ouders
3. kind is oververmoeid
4. “er zit een kop op”, wat zoveel zegt als: je kind heeft een sterk karakter, een hardnekkig eigen willetje.

1. Zorg ervoor dat je niet te vroeg overgaat op een groter/groot bed. Kan het kind de nieuwe ‘vrijheid’ van geen ledikantgrenzen al aan? Of heeft het nog wat omhulling nodig? Dat kan met een klamboe, een hemeltje of een hekje of wat andere hulpmiddelen opgelost worden. Zelf wilde ik altijd het liefst een bedstee: een mini-slaaphuisje. Voelde me verloren in mijn relatief grote kamer.

2. Wees consequent. Dat kan in mijn oren zo’n nare militair-discipline-achtige klank hebben. Ik zeg liever: wees duidelijk en betrouwbaar. Als je zegt: ‘het is bedtijd, je moet gaan slapen.’ accepteer het dan niet als je kind steeds uit bed komt door het weer mee te nemen naar de huiskamer met een ‘vooruit dan maar’. In feite is jouw woord dan dus niet betrouwbaar. Blijf bij je besluit. Je kunt dan wel zeggen: ‘ik blijf er nog even bij.’ Of: ‘Ik ga hier even lezen, dan wacht ik tot je inslaapt.’ Maar hou je bij het besluit dat het bedtijd is. Anders blijft je kind het proberen. Sterker nog: het voelt daarna de NOODZAAK om elke uitspraak te testen op betrouwbaarheid. Daar wordt het alleen maar onrustiger van. Zeg dus geen ongeloofwaardige dingen of iets waar je helemaal niet achter staat. Want als je er later op terug moet komen ben je weer onduidelijk / inconsequent / onbetrouwbaar. Maar als jouw kind weet: naar bed = naar bed, dan hoeft het daar niet over te twijfelen en dat levert rust op. Het helpt ook als je duidelijk bent over de bedroutine. Daar kom ik straks op terug.

3. Om te kunnen slapen moet je moe zijn. Maar niet TE moe. Want wie TE moe is, kan juist weer niet inslapen. En dat geldt zeker voor jonge kinderen. Ze zijn ‘over hun vermoeidheid heen’. Typische verschijnselen hiervan zijn: heel hard rennen, gieren, keihard lachen, juist te wild gedrag en veel grapjes maken en dan de bekende struikel/valpartij met dikke tranen. Wij zeggen dan vaak: ‘Oeps. Te laat. De remvloeistof is op!’ Dan zit er maar 1 ding op: direct in bed en erbij blijven tot het rustiger is. Desnoods ernaast gaan liggen, even masseren, een beetje lavendelolie op het ruggetje in 8jes rustig inwrijven. Als oververmoeidheid vaak een probleem is, moet je de dag kritisch bekijken. Als er nog een slaapje overdag is, kijk of dat wel op tijd gebeurt. Het 5-5 ritme is een goede voor peuters met nog 1 slaapje. Dat betekent: na het opstaan 5 uur wakker, middagslaap, en dan weer 5 uur tot het bedritueel voor de nacht. Vooral die tweede wakkertijd moet niet te lang en ook niet te enerverend zijn. Denk aan prikkels: feestjes, pretparken en TV. En soms is een schooldag ook al heel vol en vermoeiend. Overprikkelde kinderen moeten eerder en langer bijkomen van de dag.

4. Als je een temperamentvol kind hebt dat heel goed weet wat hij/zij wil, prijs je dan gelukkig. Dat zijn later vaak de meest gelukkige en succesvolle mensen. Maar hen grootbrengen is ook een extra grote uitdaging. Dit zijn kinderen die al op jonge leeftijd doorhebben dat ze invloed hebben en die willen ze maar al te graag uitoefenen. Je moet elk kind serieus nemen, maar deze kinderen EXTRA serieus. Dat doe je door hen invloed te geven op een manier die past bij hun leeftijd en de situatie. Peuters mogen bijvoorbeeld niet zelf weten hoe laat ze naar bed gaan. Maar ze mogen wel zelf weten of ze hun witte of hun blauwe pyama aan willen. Geef ze waar mogelijk een realistische keuze uit hooguit 2 of 3 dingen. Dan hebben ze echt iets te kiezen, maar kunnen ze het niet verkeerd doen. Kondig de dingen die staan te gebeuren, vantevoren aan. Zeg bijvoorbeeld: ‘na het eten mag je nog 1 grote toren bouwen of nog 5 minuten met de treinbaan spelen, en daarna gaan we naar boven.’ En houd je daar dan ook aan. Het kind heeft een keuze, het weet wat jij wilt en er is geen twijfel mogelijk over dat wat er te gebeuren staat. Die rust doet heel veel goeds, zeker voor het slapengaan.

BEDTIJDROUTINE – ZO DOEN WIJ HET
Mark en ik brengen 9 van de 10 keer samen de kinderen naar bed. Afwisselend ik de kleuter en hij de peuter. Wij gaan na het eten altijd meteen door: Emile krijgt een poepverhaal. Zo heet dat hier, haha!! Hij gaat dan naar de wc en heeft standaard na het eten een grote boodschap. Eén van ons leest ondertussen een boekje voor, zittend op het toiletkrukje… Je mag het raar vinden, hoor. Is bij ons zo gegroeid en werkt. Olaf wordt verschoond en geknuffeld op het aankleedkussen. Dan gaan we samen naar boven, poetsen samen de tanden van de jongens en zingen ondertussen samen (tweestemmig!) ons tandenpoetsliedje. Pyama en/of slaapzak aan, dikke kussen en knuffels en dan stoppen we de kinderen in. Dan wisselen we om, om het andere kind ook nog te knuffelen en welterusten te wensen. Muziekdoosje en babyfoon aan, dan gaan we naar beneden om de keuken en de tafel samen op te ruimen en te genieten van onze avond. Soms moet 1 van ons nog een keer terug als de jongens (meestal de jongste) nog aan het ravotten zijn, maar meestal slapen ze dan binnen 10 minuten. Voordat wij zelf gaan slapen, sluipen we nog even de kamer in: een kusje op de slapende hoofdjes, de dekens recht trekken, evt nog een raampje open of dicht, nachtlampje aan, babyfoon uit, en dan zetten we de deur open zodat wij ze horen als er ’s nachts iets is. Soms is 1 van beide jongens echt onrustig of is er een nachtmerrie of ziekzijn. Dan nemen we het slachtoffer bij ons in bed als hij dan tenminste slaapt. Maar Mark en ik kunnen er allebei niet goed tegen en slapen dan zelf meestal slecht. Naast de jongenskamer hebben wij een logeerkamer met een twijfelaar (bed is 120 breed). Daar gaat 1 van ons dan met het onrustige kind slapen. En dan is het vaak voor iedereen het rustigst.

Hoe doe jij dit?

Kijktip en lees HIER meer over slapenstijd.