De zevenjaarsfasen

Als je vanuit antroposofisch oogpunt kijkt naar de ontwikkeling van mensen, dan is er telkens een fase van 7 jaar waarin de mens zich op een bepaald vlak, versterkt ontwikkelt. Van kleinkind naar schoolkind, naar puberteit, naar volwassenheid en zo door tot het einde van het leven. Hoe meer je bewust bent van de fase van ontwikkeling van een kind, hoe beter je in staat bent een kind in de ontwikkeling te begeleiden. 

In dit artikel beschrijf ik wat de ontwikkelingsweg van het kind is in het licht van het 4-ledige mensbeeld.
Luister deze tekst via YouTube of via de bekendste podcastplatforms zoals bijv. Spotify.

Van 0 tot 7 jaar: Van baby tot schoolkind

Als een kindje geboren wordt dan wordt het fysieke lichaam geboren, maar het fysieke lichaam is nog niet af. In de eerste 7 jaren, van baby tot schoolkind maakt het fysieke lijf een ongelooflijke ontwikkeling door. Alle energie gaat die eerste jaren naar het lijfelijke groot worden, het behouden van de lichaamstemperatuur, het verteren van vast voedsel, het leren lopen, het leren spreken, de ontwikkeling van het zenuwstelsel, klimmen, dansen, zingen….  Nooit in het het leven groeit een mens fysiek zo hard als in deze fase en het zijn allemaal processen die het lichaam onbewust of al nabootsend leert.

Het kleine kind is nog één geheel met de wereld om het kind heen. De invloeden van buitenaf hebben nog grote invloed op het kind in ontwikkeling. Alles wat het kind via de zintuigen waarneemt, wordt opgenomen. Als ouder heb je daarom een belangrijke rol. Jij bent het voorbeeld en het kleine kind bootst je na; je woorden, je daden en zelf de intentie achter wat je doet en wat je zegt wordt opgezogen door het kleine kind.

Ontwikkelingsondersteuning

Om een kind in deze fase het beste te kunnen begeleiden is het prettig als een kind zich geborgen weet in een wereld van goedheid. In een liefdevolle, positieve, vertrouwde omgeving die de ouders of verzorgers creëren. Het etherlijf van het kind is nog volledig in dienst van het fysieke lichaam en daarom is het kind afhankelijk van onze omhullende levenskrachten. Jij biedt een ritmisch verloop van de dag, de week en het jaar. Jij zorgt ervoor dat een kind voldoende tot rust kan komen en genoeg slaap krijgt. Jij zorgt voor het kind als het ziek is. Jij zorgt voor gezonde voeding en voor grenzen, voor ruimte en tijd om het kind in vrijheid te laten spelen zodat het zich gezond kan ontwikkelen.

7 - 14 jaar: Van schoolkind naar puber

Vanaf een jaar of 6/7 begint een kind schoolrijp te worden. Je ziet het in de manier van spelen, want er komt meer afstand tot het fantasievolle spel. Het tekenwerk verandert doordat het nu duidelijk een onder en een boven krijgt. Zelfs het fysieke lichaam laat zien dat het nagenoeg ‘klaar is’ want rond de schoolrijpheid maakt het melkgebit plaats voor het vaste volwassengebit. Kinderen willen leren en treden op een andere, bewustere manier de wereld tegemoet.

In deze levensfase zijn de kinderen stevig aangekomen in hun eigen lichaam. Het etherlichaam is nu niet meer volledig in dienst van de fysieke groei. Het is nu als het ware vrij voor het eigen maken van de gewoontes, het geweten, het geheugen en het temperament. De buitenwereld komt wel binnen, maar niet meer ongefilterd. Indrukken worden opgenomen, verwerkt en eigen gemaakt.

Ontwikkelingsondersteuning

Het kleine kind groeide nog door de nabootsing; het schoolgaande kind wil nu navolgen. Een held of een idool, iemand uit het echte leven of uit beeldende verhalen geven het kind een leidraad voor de ontwikkeling van het geweten. Daar waar het inspirerende (voor) beeld de ziel van het kind raakt, kan een impuls ontstaan voor een rijk ontwikkelend gevoelsleven. Het kind vormt zich eigen voorkeuren, ontwikkelt normen en waarden en wil zichzelf in de wereld plaatsen door het goede te doen. Door kinderen de mogelijkheid te geven zichzelf (door kunst, muziek, sport, toneel of wat dan ook), te uiten, leert het kind zichzelf begrijpen. Is dat in harmonie, dan bloeit het kind op in een wereld van innerlijke schoonheid.

14 - 21 jaar: van puberteit naar jong volwassenheid

In de fase van de puberteit ontwikkelt een jongere een nieuwe verhouding ten opzichte van de wereld. Kennis wordt nu langzaam tot inzicht. Jongeren, op zoek naar hun eigen waarheid, voelen zich vaker onbegrepen. Ze ontwikkelen een afstandelijke manier van kijken naar de wereld en naar de gevoelens en emoties van de mens. De wereld komt niet meer binnen zoals bij het jongere kind, maar de blik is, soms wat eenzijdig, met een stevig oordeel gericht op de buitenwereld. De ontwikkelingen gaan snel. Bewustzijnsimpulsen, een kritische afstandelijkheid, de mening van anderen, de eigen begeerten, wisselen elkaar in grote vaart af en dat maakt onzeker.

In deze fase bouwt de jongere een brug tussen hoe het zich als kind liet leiden, naar hoe de jongvolwassene zichzelf leidt. Die brug is de puberteit.

Ontwikkelingsondersteuning

Om deze fase te ondersteunen, is van ouders een geleidelijke overgang van het geven van grenzen naar het geven van vrijheid gevraagd. Goede gesprekken over het waarom van iets, over gelukte of minder gelukte vrijheden zijn nodig voor het warm houden van de band met onze kinderen. Maar ook conflicten zijn van belang voor jongeren om te leren hoe je je eigen mening moet formuleren. Wat wil ik? Wat vind ik? Waarom wil ik dit? Aan ons de opgave om authentiek te zijn, met positiviteit en interesse in de wereld te staan, in discussies de volwassene te blijven en goed te luisteren. Juist ons sterke IK is gevraagd, zodat jongeren zich kunnen spiegelen in onze normen en waarden, onze overtuigingen en ons gedachtengoed. En bij tijd en wijle is humor een uitstekende raadgever in puberale hoogtij. Humor laat ons relativeren en schept soms een nieuwe opening in vastgelopen dramatiek.

21 - 28 jaar: van jongvolwassene naar de volwassenheid

Vanaf een jaar of 21 kan je spreken van de geboorte van het IK. Op de helft van alle voorgaande fases was er sprak van een zogenaamde IK-inslag. Het kind leert als peuter Ik tegen zichzelf zeggen. Met 9/10 jaar voelt het kind zich opeens niet meer als een vanzelfsprekend onderdeel van zijn/haar ouders en trekt zich meer in zichzelf terug. In de puberteit ziet de jongere in dat het een individu is op de wereld en zijn eigen wereld vorm moet gaan geven. Vanaf de volwassenheid staat het IK- organisme aan het roer. De wisselwerking tussen buiten- en binnenwereld komt in harmonie.

Door het IK is de mens in staat op zichzelf te reflecteren en vrij te handelen. Door het IK kunnen wij volwassene staan voor idealen en zijn we ons leven lang in staat te werken aan innerlijke groei en individuele ontwikkeling. Het IK is in staat te zorgen voor ons fysieke- en etherlichaam door gezond te leven. Het IK is in staat het astrale lichaam aan te sturen door onze instincten en driften te beteugelen. En dat zorgen en aansturen van alles wat wij zijn, heeft effect op de verdere bewustzijnsontwikkeling van het IK.

Ontwikkelingsondersteuning

Vanaf de volwassenheid krijgt je rol als ouder een andere betekenis. Het kind gaat uit huis, treft eigen, volwassen beslissingen en jij mag er zijn als gesprekspartner en liefdevolle gids. Je kan helpen bij het leren reflecteren door te vragen waarom bepaalde keuzes zijn gemaakt. Je kan spreken over de plek van deze mens in de wereld en de verfijning van zijn/haar idealen.

De zevenjaarsfasen in de volwassenheid

Tot zover de zevenjaarsfasen in de opvoeding. De zevenjaarscycli gaan natuurlijk door in de volwassenheid. Die fasen zal ik hier niet meer uitgebreid bespreken, maar kort benoemen.

28-35 jaar, de fase van het inzicht: Ik weet wie ik ben en waar ik naar toe wil. Ik onderzoek nu soms nog hoe ik er moet komen.

35-42 jaar, de fase van het ontvouwen: Ik weet hoe ik mijn doel van dit leven moet bereiken. Voelde de weg hierheen niet goed, dan is dit het moment mij te zuiveren en opnieuw te beginnen.

42-49 jaar, de fase van de uniciteit: Ik volg in tevredenheid het pad van mijn eigen gevormde levensweg.

49-56 jaar, de fase van het overzicht: Ik heb mijn verantwoordelijkheden in dit leven en kan mij nu dienstbaar opstellen of mijn levenservaringen delen.

56-63 jaar, de fase van intuïtie: de manifestatie van de mens als individualiteit.

63-70 jaar en verder, de fase van de voorbereiding: de mens bereidt zich innerlijk voor op het leven na de dood. De ervaringen uit dit leven neem je aan als horende bij jouw biografie. Lukt dat niet, dan verstart de mens in een gevoel van angst, zinloosheid en leegte. Lukt dat wel, dan straalt de mens liefde en wijsheid uit en een vol vertrouwen over het te bewandelen pad na het sterven.

Boeken voor meer verdieping betreffende dit onderwerp:
De ontwikkelingsfasen van het kind van Bernhard Lievegoed
De levensloop van de mens van Bernhard Lievegoed