Getuigschriften op de vrijeschool

Elk jaar als de zomervakantie in zicht komt, begint het uitkijken naar de getuigschriften. De leraren zijn nog hard aan het werk om alles op tijd af te krijgen en kinderen en ouders zijn benieuwd naar de resultaten en het speciale deel dat gemaakt is voor het kind. Op vrijescholen krijg je geen standaard rapport met lijstjes vol cijfers, maar een bijzonder document dat met veel tijd, liefde en geduld is gemaakt. 
Maar wat is een getuigschrift precies en hoe ga je ermee om?

Liever geen cijfers

Beoordelen is niet zo eenvoudig, want als je met een ontwikkelingsgerichte visie kijkt naar kinderen, wil je niet te snel zeggen dat iets goed of fout is. Liever dan, 'dit kan zij wel en dat niet', zegt men op vrijescholen, 'daar moet nog aan gewerkt worden en dat wordt al beheerst'. Beoordeling is een glasharde momentopname terwijl ontwikkeling beweging is en daar gaat het toch uiteindelijk om? In de lagere school van de vrijeschool geeft men in het eindrapport, ofwel het getuigschrift, geen glasharde cijfers, maar een tekst die de ontwikkeling weergeeft. Een 5,5 is zo nietszeggend. In een tekst kan je de nuancering lezen of een kind hard geknokt heeft voor bepaalde ontwikkelingsstappen of dat het een slimme leerling is geweest die te weinig heeft gewerkt voor een beter resultaat.

Voor de ouders

Leerkrachten op de vrijeschool delen in het 'ouderdeel' van het getuigschrift graag hun waarnemingen over de ontwikkelingen van het kind. De leerkracht toont zijn zoektocht naar het wezen van het kind en beschrijft alle ontwikkelingstappen die het kind gezet heeft. Van springtouwen tot rekenen, van kunnen samenwerken tot spelling. Wat gebeurde er in het afgelopen schooljaar? Welke stappen zette het kind op cognitief gebied, in het gevoelsleven en op het gebied van de wil?

In het ouderdeel vind je een algemeen gedeelte over de ontwikkeling van het kind en een gedeelte waar de verschillende vakgebieden aan bod komen. Het ouderdeel is speciaal gericht aan de ouders. Het is dan ook beter dat de ouders dit deel niet aan de kinderen laten lezen, omdat de woorden averechts kunnen werken op de ontwikkeling van het kind. Beter is om bij navraag eigen woorden te vinden voor een samenvatting van de inhoud.

Voor het kind

Naast het ouderdeel is er een ook nog een deel speciaal voor het kind. Dat deel verandert de blik van het verleden uit het ouderdeel naar de toekomst. Hoe kunnen we het kind verder op weg helpen? Dit deel bevat meestal een boodschap gebracht in een beeld uit de vertelstof van het afgelopen jaar. Vaak maken leerkrachten een spreuk of een kleine tekst met een kunstzinnige verwerking erbij. Het is de grootste kunst voor de leerkracht om de eenvoud te bewaren, het gaat niet om perfectie maar om de verdieping in de individualiteit van het kind.

Het is een figuurlijk beeld van het kind of een wens aan het kind. Vaak leren kinderen de spreuk uit het hoofd om op de dag waarop ze geboren werden, het voor de klas voor te dragen. Dat is een mooie oefening om iets te reciteren voor anderen. Het kindsdeel is speciaal omdat het echt persoonlijk voor jou geschreven is. Kinderen voelen zich gezien door de leerkracht en de inhoud kan op een diepere laag liefdevol doorwerken op de ontwikkeling van de ziel.

Als je geluk hebt, mag je dit deel als ouder ook bekijken 😉 Veel ouders lijsten het kindsdeel in, zetten het ergens neer of hangen het op in de kamer van het kind.

Reageren op het getuigschrift

Rudolf Steiner zei zelf dit: "...de leraar zou er eigenlijk zeker van moeten zijn, dat er in het ouderlijk huis een liefdevolle belangstelling leeft voor zulke getuigschriften, en ik geloof, dat als ouders het klaarspeelden een klein antwoord te schrijven op wat de leraar in het getuigschrift geschreven heeft, dat ongelofelijk zou kunnen helpen..... en ik overdrijf helemaal niet, als ik zeg dat wat de ouders terug schrijven, voor de leraar haast nog belangrijker is dan het getuigschrift voor het kind."

Voorbeelden

Als juf vond ik het een geweldige klus om elk kind iets moois mee te geven. Een goed geschreven persoonlijk stuk dat echt recht doet aan het kind en daarbij een mooi beeld. Zwaar werken en fantastisch tegelijk. Je verbindt je zo met de kinderen in je klas, dat ze een klein stukje van jou worden. Misschien daarom dat ik nu 8 jaar nadat ik mijn klas hoogzwanger overdroeg, deze 25 mensen nog altijd bij me draag.

Hieronder is het werk van mijn eigen juf voor mij (klas 1 t/m 7). En deze geweldige juf zit ook stevig in mijn hart.

Deze getuigschriftbeelden maakte ik toen ik werkte als juf:

• De Begeleidingsdienst voor vrijescholen schreef gezichtspunten over getuigschriften. Lees dat hier.
• Kijk hier naar de beelden van Tessie, vrijeschooljuf uit Limburg
• Juf Madelief vertelt hier hoe je het kunstzinnige deel kan maken
• Manon Berendse schrijft hier ook over het geheim van getuigschriften
• Op de website van Ruud Gersons vind je voorbeelden van zijn werk en een artikel met tips over hoe je een spreuk of gedicht kan maken.
• Pieter Witvliet schreef op zijn site vrijeschoolpedagogie ook een stukje over getuigschriften.

Veel leesplezier

Lees het getuigschrift met veel genoegen en weet dat het kind zich altijd zal ontwikkelingen. Het zal nog niet gemaakte stappen zetten op een ander moment en het heeft op sommige gebieden misschien al een voorsprong. Zo hoort het ook, menselijkerwijs, ieder op haar/zijn eigen manier en moment op het eigen levenspad.