De vrijeschool – Weet waar je aan begint!

De vrijeschool stijgt enorm in populariteit. Het idee van lekker een beetje breien en toneelspelen schijnt veel ouders als pentatonische muziek in de oren te klinken. Ik vraag mij af: weten die ouders überhaupt wel waar ze aan beginnen?

Tegenwoordig schijnt het lekker weg te schrijven; zo'n felle column vol klinkende oordelen over het vrijeschoolonderwijs. In navolging van Tommy Wieringa, Vala van den Boomen en Saskia Noort doe ik, zij het een beetje anders, ook eens een duit in het zakje.

Bijzondere ouders

,,Op de vrije school zitten kinderen van bijzondere ouders’’, zei Tommy Wieringa ooit en daar heeft hij een punt. Bijzonder weldenkende ouders die het bijzonder goed voorhebben met hun kinderen. Want als je het mij vraagt, gaat er, vaak ook met de juiste bedoelingen, op veel scholen iets fout. De testen vliegen de kleuters al om de oren, onderbetaalde docenten staan onder druk en faalangst, overspannenheid, diagnoses hier en pilletjes daar zijn aan de orde van de dag. Naar mijn mening is dat niet wat we willen voor onze kinderen. Zo creëren we geen zelfstandige, vrijdenkende, gezonde volwassenen, maar snel onder druk staande schapen voor een ongezond economisch systeem waar alles enkel om snel geld draait.

Tegen de stroom

Temidden van die kleurloze, eenzijdig toetsende waanzin is daar de vrijeschool waar stralende kinderen mét bloemenkrans over het vuur springend slagen voor hun examen. Ja, je hoort het goed, gewoon dat stinknormale centrale examen! Kan het waar zijn dat je met goed vrijeschoolonderwijs voorbereid kan worden op het serieuze leven?

Denk je van niet en ben je nou totaal gelukkig met het reguliere schoolsysteem van je kinderen, mijn zegen heb je. Zoveel mensen, zoveel meningen, toch? En weet je, ik wil niet eindigen in touwtrekkend wij tegen zij. Er werken uitstekende docenten op prima functionerende reguliere scholen en er zijn kinderen die daadwerkelijk beter op hun plek zijn op een andere school dan de vrijeschool.

Ik respecteer jouw keuzes en ik hoop dat je de mijne ook kan respecteren en wellicht kan je de gedachte toelaten dat die hele school 'nippend aan de biologische vlierbloesemsap' helemaal zo gek nog niet is?

Geen vat gevuld, maar een vlam ontstoken

Misschien moet je eens langs een vrijeschool gaan en met eigen ogen bekijken waarom dat reguliere onderwijs voor veel ouders niet zaligmakend is. Wat je zal zien, zijn kleuters die nog kind mogen zijn! Die spelend mogen leren, een jaar vol feesten vieren en in weer en wind naar buiten gaan. Je zal zien dat op de basisschool aandacht is voor bewegend leren, handelings- en ervaringsgericht onderwijs. Demotiverende cijfers en huiswerk blijven lang achterwege.

Op vrijescholen wordt niet een vat gevuld, maar een vlam ontstoken. Kinderen krijgen, naast de standaard examenvakken, een vakkenpakket waar je u tegen zegt. Waardoor kinderen softskills ontwikkelen die hen optimaal voorbereiden op een toekomst waarbij vooral creatieve, innovatieve, zelfbewuste en open minded mensen zich onderscheiden.

Racistische ideologie

Of Rudolf Steiner (dames en heren onthoud de schrijfwijze eens!) nou werkelijk een racistische antroposoof was, kunnen we een andere keer rustig bediscussiëren (lees eens de veelgestelde vragen over de vrijeschool), maar feit is dat de Vereniging van vrijescholen afstand heeft genomen van racistisch gedachtegoed. Wie zijn geschiedenisles goed geleerd heeft, weet dat er een eeuw geleden meer instanties waren die een ietwat dubieuze kijk hadden op huidskleur of afkomst. Is het niet een beetje goedkoop punten scoren om vrijescholen op dit punt eindeloos opnieuw in diskrediet te brengen?

De vrijeschool staat open voor iedereen, onafhankelijk van religie, etniciteit, wereldaanschouwing of portemonnee-inhoud. Om te kiezen voor de vrijeschool moet je interesse hebben in alternatief onderwijs met aandacht voor hoofd, hart en handen en moet je verder willen kijken dan de buurtschool om de hoek.

Vrijeschool, een gevaar voor de volksgezondheid

Dat de vaccinatiegraad op vrijescholen lager is, ligt niet aan het feit dat de vrijeschool voor of tegen vaccineren is, maar dat vrijescholen nou eenmaal ouders aantrekken die zeer bewust bezig zijn met (alternatieve) opvoeding en gezondheid. Veruit de meeste ouders kiezen heel bewust wél voor de prikken en anderen stellen vragen. Of vrijescholen daarmee een gevaar vormen voor de volksgezondheid is een andere discussie, maar het vrijeschoolonderwijs staat daar los van. Voor diegenen die dat niet geloven: de antroposofische medische sectie heeft officieel afstand genomen van anti-vaccineren.

Idealistisch, maar niet perfect

Natuurlijk is ook het reeds 100 jaar oude vrijeschoolonderwijs niet onfeilbaar, net als geen andere instelling, school of mens onfeilbaar is. In het streven naar het beste, is het soms niet eenvoudig toe te geven dat sommige dingen niet perfect gaan.

Het zou de vrijeschool sieren als ze meer zouden durven uitkomen voor dat wat moeilijk is of wat in ontwikkeling; dat docenten kwetsbaar durven zijn en toegeven dat ze niet alle wijsheid in pacht hebben en niet elke ontwikkelingsvraag van elk kind beantwoorden kunnen. Als men die horde durft te nemen, kan de vrijeschool werkelijk eens uit dat 'gevoelig-voor-kritiek-hoekje' stappen. Een school met ongeveer 3000 instellingen over de hele wereld (waarvan meer dan 100 in Nederland) heeft zich al genoeg bewezen goed bezig te zijn. Vind je niet?

Men hoeft de zaken niet mooier te maken dan ze zijn en men hoeft antroposofisch onderwijs niet te verdedigen. Kijk naar het stijgende aantal leerlingen en enthousiaste ouders, dan weet je dat artikelen van Wieringa, van den Boomen en Noort slechts stuiptrekkende pogingen zijn om aandacht te trekken en om pijnlijke frustraties een plek te geven.

Eveline Clignett, augustus 2019

In reactie op kritische berichten en uitspraken:
Uitspraak Tommy Wieringa
Artikel Saskia Noort