15 redenen om bewust om te gaan met schermtijd

Veel achter een scherm zitten betekent vaak weinig bewegen. Van te weinig bewegen kan je te zwaar worden. Een overmatig lichaamsgewicht is sterk verbonden aan de kans op hart- en vaatziekten, suikerziekte, en vroege veroudering. Dat is belastend voor de persoon zelf en een enorme kostenpost voor de gemeenschap.
Achter schermen wordt vaker ongezond eten gegeten. Van ongezond eten kan je dik worden.
Veel reclames gaan over voedingswaar. Dit lokt bij mensen en met name bij kinderen de behoefte uit om te eten. Snacken en buiten het ritme om eten, zorgt voor een ongezond voedingspatroon.

Door veel naar een scherm te kijken leren kinderogen minder goed scherpstellen en passen ogen zich minder goed aan. Gevolg is meer bijziendheid en accomodatiestoornissen. Door naar een scherm te kijken, knipperen ogen minder waardoor vaker ontstekingen aan het oog ontstaan.

Kinderen hebben beweging nodig om zich motorisch te kunnen ontwikkelen. Het lijf wil spelen en bewegen. Veel stilzitten achter een scherm is onnatuurlijk en creëert motorisch onhandige kinderen.

Veel mensen zitten tijden het gamen, het werken met de telefoon of tv kijken niet zo optimaal voor hun rug en creëren daarmee een zg. gameboyrug. Een vergroeiing van het bovenste deel van de wervelkolom is zeer belastend en kan voor chronische rugproblemen zorgen.

Alles wat we regelmatig doen, is bepalend voor de structuur van de hersenen. Als je jong bent is die inprinting nog steker. Dat wat je vaak doet, wordt een gewoonte. Die gewoontes zijn weer de basis voor je doen, je gevoel en je denken. Hersenen zijn gelukkig wel veranderbaar, maar hoe ouder je wordt, hoe moeilijker het is bepaalde hersenpaadjes te veranderen. Is TV ontspanning voor je als kind, dan is dat het waarschijnlijk ook zo als je volwassen bent. Werd je als kind groot in een sportief gezin, dan zal je later ook sportiever zijn. Zit jij nu als ouder de hele tijd met je telefoon voor je neus (ook als je kind iets tegen je probeert te vertellen) dan…

Hersenen generaliseren tot op zekere hoogte. Door wiskundige opgaves te leren oplossen, krijg je een soort analytisch denkvermogen. Ook al word je geen wiskundige, de hersenen hebben wel geleerd om een bepaalde manier van denken te kunnen gebruiken.

De boekdrukkunst heeft er voor gezorgd dat het geheugen een flinke klap heeft gekregen. Door de digitale media is het eigen geheugen praktisch overbodig geworden, we hebben nu een extern geheugen gevonden in de computer. Wat dat voor een langdurige invloed op de hersen heeft, staat op dit moment nog in de sterren geschreven.

Schermen verlengen de dag. Kunstmatig licht houdt ons wakker doordat het de aanmaak van ons slaaphormoon onderdrukt. Het is vaak moeilijk om het licht uit te doen; waarbij het lichtknopje nog makkelijker te vinden is dan de uitknop van de tv of telefoon. Voor een boek of een gesprek heb je aandacht nodig, voor tv kijken nauwelijks. Eigenlijk is het omgedraaid, de schermen houden onze aandacht vast. Door het kijken naar een scherm wordt juist de productie van de hormonen dopamine en serotonine gestimuleerd. Dopamine geeft ons een geluksgevoel en serotonine houdt ons alert. Gek genoeg werken dus al die schermen om ons heen, hoe klein ook, als een soort drugs. Want iets waar je gelukkig van wordt daar wil je meer van. Steeds meer.

Kinderen met een scherm op de kamer lopen door dit verslavend karakter en de angst iets te missen vaak enorm slaapgebrek op. Slaapgebrek heeft als gevolg dat kinderen niet goed kunnen groeien, leerproblemen krijgen, aandachtsproblemen, gedragsproblemen, ADHD-gedrag en een niet goed functionerend immuunsysteem.

Zodra je iets doet, zij het lezen, praten of lopen begint je metabolisme te werken. Als je slaapt, heb je een basaal metabolisme. TV kijken is volgens je stofwisseling nog minder dan slaap. Die chips voor de tv worden dus nog minder verwerkt dan als je in complete ruststand bent.

Het blijkt dat door sociale media veel mensen zich eenzaam voelen. Het schijnt daarnaast stress te veroorzaken, agressiviteit, ADHD-gedrag, en het verhoogd de kans op gepest worden en andere verslavingen.
De mens heeft op het toneel van zijn emoties veel verschillende spelers. Soms ben je verdrietig, soms ben je blij, soms boos en soms verliefd. De mens zelf is de regisseur die bepaalt welke personages op het toneel mogen zijn.
Zoals bij punt 6. besproken werken schermen verslavend. Het lastige is bij verslavingen dat het moeilijker is als regisseur om bepaalde spelers van het toneel te verwijderen. Ten eerste heb je de bovengenoemde negatieve spelers die soms de overhand krijgen bij het gebruik van sociale media.
Ten tweede heb je bij verslavingen het probleem dat die negatieve spelers als vanzelf op het toneel verschijnen als je probeert te minderen met datgene waaraan je verslaafd bent.
Door het missen van je dosis schermkijken ontstaan bijvoorbeeld aandachtsproblemen en ontstaat irritatie, frustratie, lamlendigheid en een slecht humeur. Bij hevige verslavingen komen daar bijvoorbeeld angst, ondertemperatuur en letterlijk ziek zijn bij.

“Wij zijn niet verslaafd!” zullen de meeste zeggen. Maar hoe reageert jouw kind als het na een half uur achter de tv weg moet? Probeer maar eens een weekje zonder digitale middelen te (over)leven. Het gezin zal in het begin waarschijnlijk van slag zijn, misschien zelfs chagrijnig. Je zoekt regelmatig je telefoon en kinderen zeuren om de televisie of tablet. Uiteindelijk geniet iedereen van de rust, het gezellig samen zijn, het eindeloos zelfstandig en vrije spelen en de zee van vrije tijd.
Wat gebeurt er als de week voorbij is? Zijn die digitale apparaten zo handig of zijn we toch een beetje verslaafd? Want binnen een dag leven we weer net zo als voor die digitaalvrije week.

Door te spelen leert een kind zichzelf in samenhang met de wereld kennen. Door het scheppend vermogen van het vrij spelende kind en door het zefstandig leren ontdekken van de echte wereld, ontwikkelen kinderen competenties die ze de rest van hun leven nuttig kunnen inzetten. Een kind dat zijn spel leert organiseren, zal later ook beter zijn schoolwerk kunnen organiseren en zal georganiseerder zijn als volwassenen.
Kinderen die veel tv kijken, krijgen wellicht hersen die uitstekend zijn aangepast aan het virtuele leven, maar in het echte leven kunnen deze kinderen hun draai vaak niet meer goed vinden.

Spreken leert een kind van mensen. Zelfs het beste taalverwervingsprogramma via een scherm kan een kind niet beter laten spreken dan een mens dat kan. Veel schermtijd voor kinderen kan ervoor zorgen dat kinderen grote taalachterstanden krijgen

Het leven buiten in de natuur is gezondmakend. De frisse lucht, de beweging en de ontspanning van de stilte of het luisteren naar de geluiden van de natuur is goed voor ons. Op schermen kunnen we dezelfde natuur ook zien en soms lijkt de schoonheid ervan nog groter dan de werkelijkheid. Toch is die schoonheid maar schijn, omdat je, snel afgeleid, opeens weer in je eigen huiskamer zit. Daarbij raakt het ons nooit zo diep als het echt kunnen zien, ruiken, proeven, horen en voelen van de natuur ons zou raken.
(Daarbij laat ik nog buiten beschouwing wat de elektrosmog voor een effect heeft op de natuur. )

Op eenzelfde manier kunnen we ook naar ontmoetingen kijken. Al heb je via Sociale Media een ongelofelijke hoop contacten met mensen, die contacten zijn maar schijn. Ze vullen je tijd, maar laten je soms toch eenzamer en minder ‘gelukt’ voelen. Echte ontmoetingen geven je het gevoel dat je leeft omdat je werkelijk samen kan lachen en huilen. Bijkomend voordeel: in het echt zal bijna niemand je zo grof de huid volschelden als mensen dat in de digitale wereld wel soms doen.

Het echte leven biedt ons terughouding. Het even stil staan is behalve een moment van rust, ook een moment van reflectie. Wat wil ik? Waar dient dit voor? Wie ben ik? Door even stil te staan, ontstaat er ruimte voor iets nieuws.
Bij kleine kinderen is dat verveling. Als een kind zich soms mag vervelen, zal je zien dat uit de lamlendigheid opeens, op eigen kracht, iets nieuws ontstaat. En opeens heeft het kind een plan en wordt er creatief en vol fantasie gespeeld.
Schermkijken verveelt eigenlijk nooit. De stroom van beelden is onophoudelijk en een moment van terughouding praktisch uitgesloten.
Terughouding zit ook in onze fysiologie. Na een prikkel zorgt de menselijke natuur voor een moment van rust om overprikkeling te voorkomen. Beelden op schermen gaan zo snel, dat dat beschermmechanisme geen kans heeft. Zo gaan we onbewust vaak over onze grenzen heen, waardoor we sterk overprikkelt raken.

Het volledig in je fantasie kunnen opgaan is een vaardigheid die alleen voor kleine kinderen is weggelegd. Alleen in het echt vrije spel, kan het kind de werkelijkheid naar zijn hand zetten. Het is het echte leven dat het kind naspeelt, vervlochten met droombeelden. In dat spel leert het kind omgaan met onder andere grote thema’s zoals verdriet, blijdschap, dood en leven. Vrij kinderspel is niet doen alsof, het is echt. En daardoor kan het kind indrukken verwerken, vaardigheden ontwikkelen en zich letterlijk gezond spelen. Vrij spelen kan een kind dan, wanneer ouders een kind volledig met rust laten en het toestaan dat het kind zich mag vervelen.
Digitale spelletjes hebben als voordeel dat je uitstekend digitale spelletjes kan spelen. Beter met emoties omgaan en socialer word je er niet van. Vals spelen kan je niet eens uitproberen, hetzij dat een spelprogrammeur vals spelen als optie heeft ingebouwd.

In 2020 is voor het eerst onderzoek gedaan naar het effect van schermmedia op de voorstellingskracht van kinderen. Uit de resultaten van het onderzoek blijkt hoezeer de ontwikkeling van een gezonde verbeeldingskracht bij kinderen van de sensomotorische activiteit bij leerprocessen afhankelijk is. De geestelijke verbeeldingskracht neemt significant af naarmate de beeldschermtijd stijgt.

Men zegt wel eens dat kinderen door games eindeloos veel vaardigheden leren. Games zijn antiverveelmachines die gebaseerd zijn op reflexgedrag en een gevoel van snelle beloning. Goed samenwerken leer je in het echte leven. Samenwerken bij games is goed begrepen eigenbelang.
Door educatieve spellen leer je voor korte termijn veel weetjes. Het echt ontwikkelen van intelligentie komt tot stand als kinderen ervaringen mogen verzamelen en die samen met opgedane kennis kunnen inzetten om tot creatieve oplossingen te komen.
Opvallend is dat mensen uit de ICT wereld zich bewust zijn van een aantal problemen van de steeds omvangrijker wordende digitale wereld, maar dat veel pedagogen juist zoveel inzetten op meer digitale educatie.

Menselijkheid, geduld en terughouding zijn saai in de digitale wereld. Seks, geweld en drama trekken veel meer de aandacht.
Kinderen spiegelen zich graag en bootsen na. Als het voorbeeld is dat een figuur in een tekenfilm wordt platgeslagen en daarna weer uit elkaar plopt, dan zien wij als volwassenen daar de humor misschien van in. Een klein kind kan nog niet op dat niveau abstraheren, dus kunnen we ons afvragen wat wij ons nabootsende kind nu leren door het daarnaar te laten kijken.
Dat animatiefiguurtje is het eerste, maar wat te denken van alle andere dingen die onze kinderen (soms zonder dat we dat weten) onder ogen komen. Disney films lijken voor kinderen geschikt, maar stel je voor dat ze niet geanimeerd zouden zijn, zouden we onze kinderen ook naar zoveel drama en geweld laten kijken als het een gewone speelfilm zou zijn?
En daarna gaat het verder. Onze kinderen zien alles van gruwelijke wezens, tot realistische slachtpartijen op virtuele mensen. Het is schrikbarend hoeveel doden de gemiddelde 18jarige heeft gezien of zelf virtueel heeft veroorzaakt.
Seksuele voorlichting moeten we steeds vroeger geven, want als wij het niet doen, dan zien ze de beelden wel op het internet.

Zijn kinderen online, dan zijn ze offline voor de opvoeding van ons ouders.

Men zegt dat je door de digitale wereld, je wereld zo enorm vergroot. Dat is waar als het over de digitale wereld gaat. Gek genoeg wordt tegenwoordig de reële wereld steeds kleiner. Terwijl de generatie voor ons als kind nog heerlijk zelfstandig de wereld mocht verkennen, zouden we kinderen van nu het liefste met een chip willen voorzien om ze nooit uit het oog te verliezen. Alles is gevaarlijk, we zitten overal bovenop en we zouden ze soms het liefst veilig binnen willen houden.