Inspiratie uit de natuur

Vroeger, in deze tijd van het jaar waarin we nu beland zijn, zouden de voorraden opraken en moest men wat zuiniger aan doen. Met het laatste vlees, vet en de laatste restjes meel waarvan (pannen)koeken werden gebakken, vierden men een feest ter verdrijving van Koning Winter en de bescherming van de ontwakende natuur. Tegenwoordig noemt men dat feest Carnaval, dat vertaalt uit het latijn ook wel ‘het wegnemen van het vlees’ betekent. Eieren werden gekookt zodat ze langer houdbaar zouden zijn en ter ere van het lentefeest (Pasen) gegeten konden worden. Na Carnaval begon de ‘natuurlijke’ vastentijd.

Vastentijd

De vastenperiode begint 46 dagen voor Pasen. De datum van de vastentijd is altijd verbonden met Pasen. Paaszondag valt op de eerste zondag na de eerste lente vollemaan. De vastentijd duurt 40 dagen, de 6 zondagen die daarbinnen vallen zijn daarvan uitgezonderd. Aswoensdag, de eerste dag van de vastentijd heeft zijn naam te danken aan het feit dat mensen op die dag in de kerk een askruisje op hun voorhoofd kregen getekend. De as herinnert mensen eraan dat het aardse lichaam vergankelijk is en tot stof zal wederkeren. De vastentijd zoals het bedacht was door de Katholieke kerk, was een vorm van boetedoening. Door de 40 dagen voor Pasen, vlees en eieren te laten staan, zou je de mogelijkheid vergroten een plekje in de hemel te krijgen.

Door de supermarkt om de hoek en door de globalisering, leven we tegenwoordig met nauwelijks schaarste en kennen we het gevoel van een lege voorraadkast in de laatste dagen van de wintertijd niet meer. En slechts weinigen onder ons zijn nog zo aan de kerk verbonden dat ze om de goodwill van God willen minderen. Het zit wel stevig in onze tradities verankerd dat we rond deze tijd beginnen aan een uitgebreide voorjaarspoets in ons uiterlijke en ons innerlijke huis. Het is een luxe dat we er nu voor kunnen kiezen om die paar weken in de overgang naar het voorjaar bezig te zijn met zuiveringsprogramma’s.

Inspiratie

We kunnen ons juist in deze tijd met hernieuwd bewustzijn verbinden met de natuur waar wij deel van uitmaken. Door dat te doen, kijk je met aandacht naar jezelf en geef je aandacht en bewustzijn aan onze aarde, die net als jij, ik en elk ander levend organisme, liefde en zorg nodig heeft. In de komende weken gaan we aan de slag om bewust te kijken onze eigen gewoontes die van invloed zijn op onze algehele gezondheid. We zullen ons bezig houden met verschillende vormen van reinigen – lichamelijk reinigen, reinigen op psychisch- (of ziels)gebied en geestelijk reinigen.

Door een fase in het jaar eens zo stil te staan bij je eigen gewoontes, maak je er een bewuste tijd van bezinning en persoonlijke ontwikkeling van. En met dat reinigen bereik je ook een ander doel. Het is een vorm van zelfliefde, een respectvoller omgang met je medemens, het milieu en voor wie daarin gelooft, een mogelijkheid je ook op spiritueel gebied meer verbonden te voelen.

Mens en natuur

Wij mensen zijn een onderdeel van de natuur. Die verbondenheid is in het moderne leven van de mens soms helemaal niet meer zo voelbaar. Veel van ons mensen verhouden zich zelfs superieur aan de natuur. Een grappig weetje: wist je dat we gemiddeld voor 60% uit water bestaan, voor 20% uit vetten, 15% uit eiwitten en 5% uit mineralen. Iemand heeft ooit eens berekend wat, met dat gegeven, de waarde van een mens in dollars is. Het vet is bijvoorbeeld genoeg voor 7 stukken zeep, met het ijzer maak je 1 spijker, met het calcium kan je een kippenhok wit verven, van het fosfor maak je 2200 luciferkopjes en met het zwavel kan je 1 hond ontvlooien.

Naar de stoffelijke kwantiteit bekeken is de mens teleurstellend weinig waard – een paar euro – en zodra ons leven voorbij is, valt die samenstelling ook nog eens uiteen en worden we weer opgenomen in de elementen van de aarde. Maar natuurlijk is de mens niet alleen samen te vatten als een wezen uit stoffelijke deeltjes. We zijn veel meer dan dat! We voelen dat heel duidelijk, maar om dat goed uit te leggen, is nog helemaal niet zo eenvoudig. Om toch een poging te doen, wil ik je eerst iets vertellen over het mensbeeld vanuit de antroposofie. Daarna vertel ik hoe we de komende weken aan de slag zullen gaan.

Fysiek lichaam

Als we alleen op hierboven beschreven, stoffelijke manier kijken naar mensen, dan beschrijf je alleen het fysieke lichaam – dat wat zichtbaar en tastbaar is. Al die grondstoffen zijn vanuit zichzelf onbeweeglijk. Het is het deel van ons lichaam dat verbonden is met de wereld van de stenen en mineralen. De fysieke grondstoffen van ons lichaam zou je kunnen voorstellen als een mooie kristal op de seizoenstafel. Leg je hem er vandaag neer en ga je een jaar op wereldreis, dan ligt hij er als je thuiskomt nog. Ietwat stoffig, maar in de basis nog hetzelfde.

Levenslichaam

De lichamelijke mens is echter meer dan dat fysiek-stoffelijke lijf. We zijn ook een levend-fysiologisch wezen, dat het verschil maakt tussen een dood en levend wezen. Dit levenslichaam, dat in de antroposofie ook wel etherlichaam of levenskrachtenlichaam wordt genoemd, is zichtbaar in de wereld van de planten. Planten zijn net als de mens opgebouwd uit fysieke grondstoffen, maar anders dan stenen leeft de plant. Planten en bomen ontkiemen, groeien, bloeien en sterven.
Het levenslichaam is immaterieel, maar de werking is zichtbaar in fysiologische processen. In ons leven zorgt dit levenslichaam voor het in stand houden van de stoffelijke samenstelling – zonder het leven valt ons fysieke lijf uiteen en wordt tot stof. Het etherlichaam is het lichaam van onze groei, de hartslag, de ademhaling en de stofwisseling – alles wat vanzelf gaat en waar geen bewustzijn bij nodig is.

Zielenlichaam

Het plantenrijk is door wortels verbonden aan de aarde. We zijn als mens ook verbonden met de wereld van de dieren. Dieren kunnen zich vrij bewegen en worden gedreven door instincten. Onbewust en in lijn met de natuur zoeken zij voedsel, vechten en vluchten zij en planten zij zich voort. Dat deel in de mens noemt men het astraal lichaam of ook wel het zielenlichaam. 
Het levenslichaam leeft, het is als een mens in een diepe slaap. Het zielenlichaam geeft het organisme gevoelens, stemmingen, gedachten, het geheugen en de mogelijkheid actief te handleen.

IK

Dat wat de mensen onderscheidt van de dieren is het menselijk bewustzijn en de moraliteit. Mensen zijn in staat oorzaak en gevolg te zien en ze kunnen over zichzelf, hun gevoelens en hun handelen na denken. Dat specifiek menselijke deel in de mens noemt men het ‘Ik’. Het is de kapitein op het schip. Diegene die bewust besluit iets wel of iets juist niet te doen. Hoe meer bewust je in het leven staat, hoe meer het ik aan het werk is. Het Ik is verbonden met de geestelijke wereld, de immateriële wereld, die je in ons mensen vindt, in onze omgeving waarin we leven en in een dimensie die over de brug gaat van leven en dood. Deze geestelijke Ik-kern is het deel van de mens dat volgens het antroposofisch gedachtegoed na de dood blijft voortbestaan. De geest is daarbij altijd gezond en ontwikkelt zich gedurende meerdere levens.

Lichaam, ziel en geest

Het fysieke lichaam en het levenslichaam zijn verbonden aan ons huidige aardse leven. Door de samenwerking van deze lichamen hebben wij mensen een lichaam waarin we geboren kunnen worden en waarin we ons levenspad op aarde kunnen afleggen. Dat fysieke-levende lichaam biedt een huis voor onze unieke geest. De ziel is de verbinding tussen lichaam en geest.

De begrippen ziel en geest geven vaak reden tot verwarring. Dat komt omdat in het jaar 870 door de kerk werd bepaald dat de geest toebehoort aan God – de mens beschikt slechts over een rationele en intellectuele ziel. Sindsdien zegt men dat de ziel over een eigenlijk puur geestelijk vermogen beschikt, namelijk het denken. Begrippen als geestkracht, geestig, geestelijke ontwikkeling en geïnspireerd zijn (spirit = geest) bestaan nog steeds, maar worden nu verwarrend genoeg aan de ziel toegedicht. Als je naar de herkomst (etymologie) van het woord kijkt, dan is de geest het wezenlijke, de bron, datgene wat uit het lichaam kan treden en een zelfstandige eenheid kan zijn.

De ziel wordt etymologisch in verbinding gebracht met een inwendige ruimte, een soort binnenmeertje, dat naar buiten uitstraalt. Door de ziel is de geest in staat uit te stralen – zich uit te drukken in dit menselijke leven. 
De ziel geeft uiting aan ons mens-zijn in de vorm van ons geestelijke denken, ons zielsmatige voelen en ons fysieke handelen.

Bewust zíjn

Tegenwoordig neigt de mens door de extreme aantrekkingskracht van het materiële, ondersteund door de visies van enkele hersenwetenschappers, naar het idee dat de ziel ook afgeschaft kan worden. Al het innerlijke leven van de mens is volgens hen te reduceren tot de werking van onze hersenen – ontstaan bij de conceptie en eindig bij het sterven. Het zijn overtuigingen die aansluiten bij de soms negatieve bijsmaak die begrippen als geloven, goddelijkheid en geest voor veel mensen tegenwoordig hebben gekregen.

Gelukkig staat tegenover dat materialistische denken een steeds groter wordende tegenbeweging, waar weer nieuwe ruimte mag ontstaan voor de ontwikkeling van de ziel en de geest. En dat is waarom ik hoop dat je hebt besloten mee te doen aan deze innerlijke lenteschoonmaak. Ons fysieke lichaam, ons fysieke huis waarin we wonen, de planeet waarop wij mogen leven verdienen onze aandacht om gezond te kunnen zijn, maar net zo belangrijk is de liefde en aandacht die we geven aan ons innerlijke huis en onze verbinding met de wereld van de geest.

Zorgen voor ons hele lichaam – fysiek lichaam, levenslichaam, zielenlichaam en het Ik – betekent dat je je lichaam op alle vlakken goed voed, dat je je goed beweegt, dat je zorgt voor een goed ritme in activiteit en rust, in slapen en waken. Dat je in het reine bent met jezelf en de omgeving waarin je leeft, dat je rust zoekt in de drukte en chaos, dat je verbonden en in harmonie bent met de wereld om je heen, met je dierbaren en bovenal met jezelf.

En dat gaan we de komende weken tijdens deze zuiveringstijd doen!